พระอภัยพิทักษ์ (เลื่อม อภัยวงศ์) มาแจ้งความแก่กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนครว่า จะทำการปลงศพนางสงวน อภัยพิทักษ์ ภรรยา มีความศรัทธาจะสร้างหนังสือเปนของแจกในงานศพสักเรื่อง ๑ ขอให้ช่วยเลือกหาเรื่องหนังสือให้ ข้าพเจ้าเลือกพบหนังสือเรื่องพงษาวดารเมืองพระตะบอง เห็นว่าเหมาะแก่การ จึงได้จัดให้พิมพ์เปนประชุมพงษาวดารภาคที่ ๑๖
หนังสือพงษาวดารเมืองพระตะบองที่พิมพ์ในสมุดเล่มนี้ เจ้าพระยาคทาธรธรณินทร์ (เยีย) ผู้เปนปู่ของพระอภัยพิทักษ์ แต่งทั้ง ๒ เรื่อง เรื่อง ๑ เมื่อในรัชกาลที่ ๔ พระยาอภัยภูเบศร์ (นอง) ถึงอนิจกรรม เจ้าพระยาคทาธรฯ ยังเปนพระยาคทาธรฯ เข้ามาเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาท มีรับสั่งให้พระราชเสนาถามลำดับวงศ์สกุลผู้สำเร็จราชการเมืองพระตะบองแต่ก่อนมา เจ้าพระยาคทาธรฯ จึงชี้แจงให้จดเนื้อความทูลเกล้าฯ ถวายเมื่อปีวอก พ.ศ. ๒๔๐๓ อิกเรื่อง ๑ นั้นแต่งเมื่อในรัชกาลที่ ๕ เวลาเจ้าพระยาคทาธรฯ เปนพระยาผู้สำเร็จราชการเมืองแล้ว ในสมัยนั้นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้รวบรวมหนังสือพงษาวดารต่าง ๆ อันปรากฎได้พิมพ์มาในประชุมพงษาวดารแล้วหลายเรื่อง เช่นพงษาวดารเมืองหลวงพระบางนั้นเปนต้น แลครั้งนั้นพระยาราชเสนามีราชการออกไปเมืองพระตะบอง ทำนองจะทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้ไปหาหนังสือพงษาวดารเมืองพระตะบองเข้ามาถวายด้วย จึงปรากฎว่า เจ้าพระยาคทาธรฯ ได้เรียบ
