หน้า:จมห ไต่สวนนายกุหลาบฯ - ๒๔๗๒.pdf/6

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
(ฅ)

แจ้งอยู่ในเล่ม ๑๗ หน้า ๕๓ ซึ่งออกเมื่อวันที่ ๓๑ มีนาคม ร.ศ. ๑๑๙ (พ.ศ. ๒๔๔๓) แต่หาได้โปรดฯ ให้ลงโทษนายกุหลาบอย่างใดไม่

ต่อมาอีกครั้งหนึ่ง ใน ร.ศ. ๑๑๙ นั้น นายกุหลาบก็แต่งเรื่องพระประวัติสมเด็จพระสังฆราช ซึ่งสำนวนการไต่สวนพิมพ์ไว้ในสมุดเล่มนี้ แต่มิได้เป็นครั้งที่สุด การไต่สวนนายกุหลาบยังมีอีกครั้ง ๑ เมื่อตอนปลายรัชชกาลที่ ๕ เรื่องครั้งหลังนี้ ตัวข้าพเจ้าเป็นโจทก์ในหน้าที่กรรมการหอพระสมุดสำหรับพระนคร ได้ทราบความตลอดเรื่อง จึงอาจจะเล่าได้ คือ เมื่อ ร.ศ. ๑๒๗ (พ.ศ. ๒๔๕๑) ในเวลานั้น นายกุหลาบเลิกออกหนังสือสยามประเภทแล้ว แต่ยังมีแท่นพิมพ์อยู่ มักชอบพิมพ์เป็นใบปลิวอวดอ้างอะไรเล่นต่าง ๆ วันหนึ่ง ข้าพเจ้าไปหอพระสมุดฯ เห็นใบปลิวของนายกุหลาบส่งมาอวดว่า นายกุหลาบพบต้นฉะบับกฎหมายแผ่นดินพระเจ้าท้ายสระ จุลศักราช ๑๑๐๖ มีตราพระราชสีห์ ตราพระคชสีห์ และตราบัวแก้ว ประทับเป็นสำคัญ และได้หนังสือนั้นไว้ในมือเล่มหนึ่ง ท้าว่า ถ้าใครไม่เชื่อ จะไปดูก็ได้ ข้าพเจ้าก็ไม่เชื่อ แต่เห็นว่า ตามหน้าที่ของหอพระสมุดสำหรับพระนคร ไม่ควรจะเพิกเฉยเสีย จึงวานพระยาปริยัติธรรมธาดา (แพ ตาลลักษมณ เปรียญ) ให้ไปดูหนังสือนั้นที่นายกุหลาบ พระยาปริยัติกลับมารายงานว่า เป็นสมุดไทยฉะบับหลวงของเก่าประทับตรา ๓ ดวงจริงดังนายกุหลาบอ้าง และมีบานแผนกอยู่ข้างต้นลงศักราช ๑๑๐๖ ปีชวด แต่พระยาปริยัติสังเกตเห็นกระดาษตรงเลข ๐ นั้นช้ำ ดูเป็นรอยขูดแก้ ข้าพเจ้าได้ฟังก็แน่ใจว่า นายกุหลาบได้กฎหมายฉะบับหลวงครั้งรัชชกาลที่ ๑