หน้า:นิทานโบราณคดี - ดำรงราชานุภาพ - ๒๔๘๗.pdf/260

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
245

ตุลาคม ปีมะโรง พ.ส. 2411 เวลานั้นยังซงพระเยาว์วัย พระชันสาเพียง 16 ปี จึงต้องมีผู้สำเหร็ดราชการแทนพระองค์ และสมเด็ดเจ้าพระยาบรมมหาสรีสุริยวงส์ เมื่อยังเปนเจ้าพระยาสรีสุริยวงส์ สมุหพระกลาโหม ได้เปนผู้สำเหร็ดราชการหยู่ 5 ปี

เวลาเมื่อเปลี่ยนรัชกาลครั้งนั้น มีเหตุต่าง ๆ ที่ทำไห้รัถบาลลำบากหลายเรื่อง เรื่องอื่นยกไว้ จะเล่าแต่เรื่องเนื่องกับพวกอั้งยี่ เมื่อกำลังจะเปลี่ยนรัชกาล มีอั้งยี่พวกหนึ่งไนกรุงเทพฯ ต่อสู้เจ้าพาสีฝิ่นไนโรงกงก๊วนที่ริมฝั่งสัมพันธวงส์ถึงสู้รบกันขึ้นไนสำเพ็ง พอเปลี่ยนรัชกาล อั้งยี่พวกหนึ่งก็คุมกันเที่ยวปล้นราสดรที่ไนแขวงจังหวัดนครชัยสรี และทำท่าทางจะกำเริบขึ้นที่อื่นอีกทั้งไนกรุงเทพฯ และหัวเมือง สมเด็ดเจ้าพระยาฯ ระงับด้วยไช้อุบายหลายหย่าง พิเคราะห์ดูน่าพิสวง

หย่างที่หนึ่ง ไช้ปราบด้วยอาญา ดังเช่นปราบอั้งยี่ที่กำเริบขึ้นไนแขวงจังหวัดนครชัยสรี เมื่อจับได้ไห้ส่งเข้ามากรุงเทพฯ เอาตัวหัวหน้าประหารชีวิตและสมัคพัคพวกทั้งหมดจำคุกไห้ปรากตแก่คนทั้งหลาย

อีกหย่างหนึ่ง ไช้อุบายขู่ไห้พวกอั้งยี่กลัวด้วยจัดการซ้อมรบที่สนามชัยถวายพระเจ้าหยู่หัวทอดพระเนตรบนพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ทุกสัปดาห์ ฉันยังเปนเด็กไว้จุก เคยตามสเด็ดไปดูหลายครั้ง การซ้อมรบนั้น บางวันก็ไห้ทหานปืนไหย่ปืนเล็กยิงปืนติดดินดำเสียงดังสนั่นครั่นครื้น บางวันก็ไห้ทำเปนโครงค่ายมีหุ่นรูปคนหยู่ประจำ เอาช้างรบออกซ้อมแทงหุ่นทำลายค่าย เวลานั้น มีช้างรบหยู่ไนกรุงเทพฯ