พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงคำนวณไว้แต่เมื่อปีขาล อัฐศก ว่า ในปีมะโรง สัมฤทธิศ๑ก๘ จุลศักราช ๑๒๓๐ จะมีสุริยุปราคาจับหมดดวงเมื่อเดือน ๑๐ ขึ้นค่ำ ๑ ซึ่งยากนักที่จะได้เห็นในพระราชอาณาจักร ด้วยวิธีโหราสาตรได้ทรงสะสมมานานตามสารัมภ์ไทยสารัมภ์มอญ แต่ตำราอเมริกันฉบับเก่าแลตำราอังฤกษเปนหลายฉบับ ได้ทรงคำนวณสอบสวนต้องกัน ได้ทรงกะการตามในแผนที่ว่าจะมีเปนแน่ ทวีปขิยอุดร อง๑ส๑า ‗ͦ‗ ลิด๔า๑ พิลิพ๔๐ เปนตวันตกกรุงเทพพระมหานครเพียงลิด๕า๐ เวลา กับในกรุงเทพพระมหานครเพียง ๓ นาทีกับ ๒๐ วินาที ได้ทรงพิจารณาเลอียดถ้วนถี่แล้วว่า พระอาทิตย์จะจับหมดดวง แลจะเห็นบนน่าแผ่นดินไปไกลถึง ลิดา๑๓๐ ต่อ ลิดา๑๔๐ ที่ตำบลหว้ากอ แขวงเมืองประจวบคิรีขันธ์ ตรงเกาะจานเข้าไปเปนท่ามกลางที่มืดหมดดวง ขึ้นมาข้างบนถึงเมืองปราณบุรี ลงไปข้างใต้ถึงเมืองชุมพร ได้ทราบการเปนแน่ดังนี้แล้ว จึงมีพระบรมราชโองการดำรัสสั่งเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ ที่สมุหพระกลาโหม ให้จัดการจ้างคนในหัวเมืองเพ็ชรบุรี เมืองปราณบุรี เมืองประจวบคิรีขันธ์ เมือง
หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๑๙) - ๒๔๖๓.pdf/20
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๑๓
จดหมายเหตุเสด็จหว้ากอ
ปีมะโรง พ.ศ. ๒๔๑๑
