หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๑๙) - ๒๔๖๓.pdf/5

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
(๒)

อันมีในราชสำนัก เก็บรักษาไว้ในหอสาตราคม ประเพณีอันนี้ ได้ทราบว่า ยังมีอยู่เมื่อในรัชกาลที่ ๔ จะมีติดต่อมาแต่โบราณฤๅเปนการเลิกกันไปเสียแล้วคราว ๑ พึ่งมาโปรดให้กลับมีขึ้นใหม่เมื่อในรัชกาลที่ ๔ ข้อนี้หาทราบไม่ เพราะข้าพเจ้าไม่เคยเห็นจดหมายเหตุหอสาตราคม ได้เคยถามข้าราชการเก่า ๆ ก็ยังไม่พบผู้ใดที่ได้เคยเห็น จนปีมะแม พ.ศ. ๒๔๖๒ นี้ หอพระสมุดฯ ได้สมุดดำเก่า ๆ มาแต่ที่แห่ง ๑ หลายเล่มด้วยกัน มีจดหมายเหตุหอสาตราคมครั้งรัชกาลที่ ๔ เมื่อปีมะแม พ.ศ. ๒๔๐๒ กับปีวอก พ.ศ.๒๔๐๓ อยู่ในนั้นตอน ๑ ได้สืบถามข้าราชการครั้งรัชกาลที่ ๔ ซึ่งยังมีอยู่ในเวลานี้ บอกว่า พระยามหาอำมาตย์ (หรุ่น ศรีเพ็ญ) เปนนายเสน่ห์อยู่ในเวลานั้น แลนายสุจินดานั้นชื่อ หรั่ง ภายหลังได้เปนจมื่นราชานุบาล เห็นจะอยู่ใน ๒ คนนี้ที่เปนผู้จด ข้าพเจ้าเข้าใจว่า ผู้ที่ไม่เคยเห็นจดหมายเหตุหอสาตราคมเห็นจะมีมากด้วยกัน จึงได้เอามาพิมพ์ไว้ให้เปนประโยชน์ทางความรู้

๒) จดหมายเหตุเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ เรื่อง เสด็จทอดพระเนตรสุริยอุปราคาที่หว้ากอเมื่อปีมะโรง พ.ศ. ๒๔๑๑ นั้น ท่านเรียงไว้แต่ย่อ ๆ ที่เอามาพิมพ์ในสมุดเล่มนี้ เพราะจะให้เข้าใจความในจดหมายเหตุของเซอร์แฮรีออดแจ่มแจ้งดีขึ้น การที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จไปทอดพระเนตรสุริยอุปราคาที่หว้ากอในระดูฝน จนเปนเหตุให้ประชวรแลสวรรคตครั้งนั้น ผู้ที่