หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๑๙) - ๒๔๖๓.pdf/52

๔๕

ครั้นพวกเราออกจากวัง ( พลับพลา ) มา พระเจ้าแผ่นดินก็ เสด็จลงเรือพระที่นั่งกลับกรุงเทพพระมหานคร ขณะเมื่อพระเจ้าแผ่นดินเสด็จห่างออกจากฝั่งทเลแล้ว บรรดาข้าราชการสยามคณะกงซุลและชาวยุโรปอื่น ๆ ต่างก็ลงเรือไฟต่าง ๆ ที่จัดให้ไว้ใช้ตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มายังพระนครกรุงเทพ ฯ เรือ สเตล ไลต และเรือ กราสหอปเปอร์ ก็ออกไปเมือง ฮ่องกง เรือ เฟรลอง ไปเมืองไซ่ง่อน เรือสารถิ ใช้เปนเรือสำหรับบันทุกพวกนักดาราศาสตร์ และเครื่องมือวิทยาศาสตร์ เรือไปโห มีท่านเจ้าเมืองกับพวกก็ออกจากอ่าวไปในเวลาก่อนมืดหน่อยหนึ่ง และฝั่ง ทเลซึ่งในเวลาก่อนน่านี้ ๒-๓ นาฬิกาเต็มไปด้วยฝูงชน ก็คืนคงสู่สภาพแห่งความเปลี่ยวเปล่าตามเคยในเร็วพลัน ถ้าจะจบบรรยายเรื่องนี้เสีย โดยมิได้ชมถึงการที่พระเจ้าแผ่นดินสยามและข้าราชการของพระองค์ ได้ละขนบธรรมเนียมเก่าอันเปนเครื่องถ่วงความเจริญ เพื่อพระราชทานเกียรติยศแก่ท่านเจ้าเมืองในครั้งนี้ด้วยนั้นหาควรไม่ ( อังกฤษ ) ผู้ที่คุ้นเคยกับไทย และขนบธรรมเนียมของไทย ได้สังเกตเห็นว่า ที่ในราชสำนักจะได้เปลี่ยนแปลงเปนอย่างหมดจดเช่นทรงรับแขกเมืองครั้งนี้ แต่ก่อนมามิได้เคยปรากฎ เปนต้นว่าเปิดพระราชมณเฑียรพระราชทานโอกาศให้แขกเมืองเข้าไปได้ไม่ห้ามหวง และโปรดให้พบกับฝ่ายในให้ออกมารับแขกเมืองโดยเปิดเผย ส่วนเจ้านายในราช