หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๓๔) - ๒๔๖๙.pdf/16

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๑๐

ทูตานุทูตในครั้งนี้ คือ ออกพระวิสุทสุนทร เปนราชทูต ออกหลวงกัลยาราชไมตรี เปนอุปทูต ออกขุนศรีวิสารวาจา เปนตรีทูต

ออกหลวงกัลยาราชไมตรี อุปทูต เปนผู้มีอายุ ได้เคยเปนทูตไปประเทศจีน ๒ ครั้ง ออกขุนศรีวิสารวาจา ตรีทูตนั้น ยังหนุ่มอยู่ อายุราว ๆ ระหว่าง ๒๕ ถึง ๓๐ เปนบุตร์ชายของข้าราชการผู้ใหญ่คนหนึ่งซึ่งได้ เคยเปนทูตไปเมืองปอจุเกต ตัวท่านออกขุนศรีเองก็ได้เคยเปนทูตไปเมืองโมกัล ครั้งหนึ่ง ส่วนท่านราชทูต ออกพระวิสุทสุนทรนั้น เราทราบเรื่องราวของท่านเลอียดกว่าเรื่องราวของคนอื่น ๆ นามเดิมของท่านชื่อ ปาน คนไทยเรียกกันติดปากว่า โกษาปาน เปนน้องชายของออกญาพระคลังเก่า ออกพระวิสุท เมื่อก่อนจะเปนราชทูตไปฝรั่งเศส ได้รับราชการร่วมอยู่กับพี่ชาย ๑๕ ปี เมื่อมองสิเออร์เลอ เชอวาเลีย เดอ โชมอง มาเมืองไทย พอมาถึงสันดอน ก็พบกับออกพระวิสุทซึ่งออกไปรับ แลเปนคนไทยคนแรกที่มองสิเออร์เดอ โชมอง พบ แลในระหว่างเวลาที่มองสิเออร์เดอ โชมอง อยู่เมืองไทย ออกพระวิสุทได้ไปเยี่ยมเยียนที่บ้านแทบทุกวัน มองสิเออร์เดอ โชมอง ได้เขียนไว้ในหนังสือจดหมายเหตุ (หน้า ๒๑๐–๒๑๑) ว่า "ครั้งแรกที่ข้าพเจ้าเห็นพระวิสุท ข้าพเจ้าก็ทราบได้ทันทีว่า เปนคนมีตระกูลแลเปนคนฉลาด ข้าพเจ้าได้พูดกับเจ้าพระยาวิชเยนทรว่า ชายคนนี้แลสมควรที่จะเปนราชทูตออกไปเมืองฝรั่งเศส"

พระวิสุทสุนทรคนนี้เปนคนฉลาดจริงไม่ต้องสงสัย เรื่องราวต่าง ๆ ในหนังสือเรื่องทูตไทยไปประเทศฝรั่งเศสเปนเรื่องราวของแกเสียโดยมาก