หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๕๖) - ๒๔๗๕ b.pdf/5

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว

เมืองเขมรเป็นประเทศน้อย อยู่ระวางไทยกับญวนซึ่งมีกำลังมากกว่า ต้องยอมเป็นเมืองออกส่งบรรณาการทั้งสองฝ่ายมาช้านาน แต่เขมรนับถือไทยและสนิทกับไทยยิ่งกว่าญวน เพราะถือลัทธิศาสนาและขนบธรรมเนียมอย่างเดียว แต่ว่าพวกเขมรมักประทุษฐร้ายและรบพุ่งกันเองด้วยเรื่องชิงอำนาจกันเนือง ๆ พวกแพ้มักไปขอกำลังประเทศใหญ่ที่อยู่ใกล้ฝ่ายหนึ่งมาช่วย พวกที่ชนะก็ต้องขอกำลังประเทศใหญ่อีกฝ่ายหนึ่งมาป้องกัน เมืองเขมรจึงคล้ายกับสมรภูมิระวางไทยกับญวนมาแต่สมัยเมื่อกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี

เมื่อตั้งกรุงรัตนโกสินทรนั้น ประจวบสมัยเกิดจลาจลทั้งในเมืองญวนและเมืองเขมร พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกได้ทรงพระกรุณาอุปการะทั้งราชวงศญวนและราชวงศเขมรให้ได้คืนครองราชสมบัติ ต่างก็มีความเคารพต่อพระเดชพระคุณมาจนตลอดจนรัชชกาลที่ ๑ ครั้นถึงรัชชกาลที่ ๒ องเชียงสือ ซึ่ง (เคยมาพึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก) เป็นพระเจ้าเวียดนัมยาลองครองประเทศญวน แม้ยังมีทางไมตรีดีกับไทย ก็ตั้งตนตีเสมอ และเริ่มแผ่อำนาจญวนมาทางเมืองเขมร ผะเอิญเมื่อเริ่มรัชชกาลที่ ๒ นั้น ไทบกับพะม่ากลับรบกันขึ้นอีก มีท้องตราสั่งไปจากกรุงเทพฯ ให้เขมรเกณฑ์กองทัพมาช่วยรบพะม่า พวกขุนนางเขมร