หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๕) - ๒๔๖๐ reorganised.pdf/15

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว

เปนต้น อันพงษาวดารปรากฎว่า ได้เคยรบพุ่งชนะเมืองพม่า เมืองญวน กรุงจีนไม่เคยชนะแลไม่เคยรบพุ่งกับกรุงสยาม เพราะเหตุที่ราชธานีทั้งสองฝ่ายอยู่ห่างไกลกันมาก เขตรแดนก็ไม่ต่อติดกันยืดยาวเหมือนเช่นเมืองพม่าแลเมืองญวน เพราะฉนั้น การเกี่ยวข้องในระหว่างกรุงจีนกับกรุงสยามแต่โบราณมาเคยมีแต่เปนมิตรไมตรีอย่างบ้านพี่เมืองน้อง ไทยไม่ได้เคยยอมเปนเมืองขึ้นจีน

ข้อที่  นั้น ต้องไม่ลืมว่า วิไสยพระเจ้าแผ่นดินจีนชอบยกย่องเกียรติยศของตนเองแต่ไร ๆ มา บรรดาเมืองต่างประเทศที่ไปมาค้าขายหรือแต่งราชทูตไปเมืองจีน จีนจดหมายเหตุตีขลุมเอาว่า ไปอ่อนน้อมยอมขึ้นต่อกรุงจีนไม่เลือกหน้าว่าประเทศไหน ๆ พระเจ้าแผ่นดินต่างประเทศ ไม่ว่าในยุโรปหรือเอเซีย จดหมายเหตุจีนไม่ยอมยกเกียรติยศให้ใครเปน "ฮ่องเต้" ให้เพียงเปน "อ๋อง" ทุกประเทศ ต่างประเทศที่ไปมาค้าขายหรือเกี่ยวข้องกับจีนเมื่อยังไม่รู้หนังสือแลภาษาจีนก็ไม่รู้เท่าจีน การเปนดังนี้มาหลายร้อยปี จนที่สุดเมื่ออังกฤษกับฝรั่งเศสทำสงครามชนะจีน ฝรั่งเล่ากันว่า เมื่อจะเดินทัพเข้าเมืองปักกิ่ง จีนยังทำธงเขียนตัวหนังสือจีนนำน่าว่า ฝรั่งจะเข้าไปคำนับอ่อนน้อม ฝรั่งพึ่งมารู้ตัวว่า ถูกจีนหลอกในเรื่องเหล่านี้ เมื่อฝรั่งมาเรียนรู้หนังสือแลภาษาจีน จนต้องมีในข้อหนังสือสัญญาให้จีนยอมรับว่า พระเจ้าแผ่นดินต่างประเทศเปนฮ่องเต้เหมือนกับจีน การเปนมาดังนี้ บรรดาจดหมายเหตุของจีนในชั้นเก่า ๆ จึงเรียกพระ