ชาวเราที่อ่านหนังสือพงษาวดาร เห็นจะมีอยู่ไม่น้อยที่เข้าใจว่า สงครามคราวใหญ่ครั้งสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ์ตลอดจนสิ้นแผ่นดินสมเด็จพระนเรศวรมหาราชนั้น ไทยรบกับมอญ ด้วยพระเจ้าหงษาวดีเปนผู้มาทำสงคราม แต่ความจริงไม่เช่นนั้น ถ้าจะว่าไทยไม่เคยรบกับมอญโดยลำภังเลยก็ว่าได้ พระเจ้าหงษาวดีนั้นเปนพม่าทุกองค์ ชั่วแต่มาตั้งเมืองหงษาวดีเปนราชธานีในเวลาเมื่อรวมประเทศพม่ารามัญไว้ได้ในอำนาจ จึงเรียกว่าพระเจ้าหงษาวดี มอญที่รบกับไทย ไม่ว่าคราวใด ๆ ต้องมารบด้วยอยู่ในบังคับพม่า ถ้ามอญมีกำลังพอตั้งเปนอิศระได้ ก็เปนหันกลับไปรบพม่า หรือถ้าถูกพม่ากดขี่ทนไม่ไหว ก็มาพึ่งไทย เปนดังนี้แต่โบราณมาจนชั้นกรุงรัตนโกสินทร์ สงครามที่ไทยได้ทำมา ที่จริงรบกับพม่า มิใช่มอญ ข้าพเจ้าจึงเรียกชื่อเรื่องหนังสือนี้ว่า "เรื่องไทยรบพม่า"
ข้าพเจ้าอยากจะเรียบเรียงหนังสือเรื่องนี้ต่อลงมาให้ตลอดจนถึงชั้นกรุงธนบุรีแลกรุงรัตนโกสินทร์ แต่จนใจจะทำให้แล้วทันกำหนดงานของพระยาสีหราชฤทธิไกรไม่ได้ ที่ทำเพียงเท่านี้ พระยาสีหราชฤทธิไกรก็ต้องเลื่อนกำหนดงานมาให้ครั้ง ๑ แล้ว จึงจำต้องจบเพียงสิ้นสมัยกรุงเก่าไว้ชั้น ๑ ข้าพเจ้ายังตั้งใจจะเรียบเรียงต่อไปให้จบในวันน่า ถ้ามีผู้ใดศรัทธารับจะพิมพ์หนังสือเรื่องนี้ต่อไป ท่านทั้งหลายคงจะได้อ่านทราบเรื่องต่อไปจนไทยสิ้นการรบกับพม่า
