วันนี้ หมอบรัดเลลงเรือที่ปากน้ำจันทบุรี เดิรทางกลับกรุงเทพฯ กลับมาพร้อมกับน้องเขยของหลวงนายสิทธิ์ (พระยาสุรเสนา สวัสดิ์)
วันที่ ๑๙ ถึงปากน้ำเมืองสมุทร วันที่ ๒๐ ลงเรือสำปั้นเข้ามากรุงเทพฯ กับนายสุจินดา[1] วันที่ ๒๑ ถึงกรุงเทพฯ มีความสุขสบายดี"
การที่คบหาสมาคมกับพวกมิชชันนารีอเมริกันในสมัยนั้น ไม่แต่สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์เท่านั้น ตั้งแต่พวกมิชชันนารีอเมริกันเริ่มเข้ามาตั้งในกรุงเทพฯ เมื่อ พ.ศ. ๒๓๗๑ เดิมมาเช่าที่ตั้งอยู่ที่หน้าวัดเกาะ ครั้นถึง พ.ศ. ๒๔๗๓ มีฝรั่งพวกนายเรือใบไปอาศัยพวกมิชชันนารี แล้วเลยเข้าไปยิงนกในวัดเกาะ เป็นเหตุวิวาทขึ้นกับพระ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ เมื่อยังเป็นเจ้าพระยาพระคลัง จึงให้พวกมิชชันนารีย้ายขึ้นมาอยู่ใต้บ้านพวกเข้ารีตที่กุฎีจีนใกล้กับจวนของท่าน เป็นเหตุให้พวกมิชชันนารีได้โอกาสเข้าใกล้ชิดกับไทยที่มียศบรรดาศักดิ์ ก็ลักษณะที่พวกมิชชันนารีประพฤตินั้นมีการสอนคฤสตศาสนาเป็นเบื้องต้นก็จริง แต่พอในสอนภาษาอังกฤษและวิชชาความรู้ต่าง ๆ ของฝรั่งไปด้วยกันกับทั้งรักษาไข้เจ็บด้วย ถึงกระนั้น ไทยโดยมากก็มีความรังเกียจพวกมิชชันนารีด้วยเห็นว่า จะมาสอนให้เข้ารีตถือศาสนาอื่น แต่มีบางคนซึ่งเป็นชั้นหนุ่ม หรือถ้าจะเรียกตามอย่างปัจจุบันนี้ก็ว่า เป็นจำพวกสมัยใหม่ ใคร่จะเรียนภาษาและวิชชาของฝรั่งเอามาใช้ให้เป็นประโยชน์แก่บ้านเมือง
- ↑ คือ พระยาสุรเสนา (สวัสดิ์) ต้นสกุลสวัสดิชูโตนั้นเอง
