หน้า:ประวัติฯ ศรีสุริยวงศฯ - ดำรง - ๒๔๗๒.pdf/20

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๑๓

ในเวลาเมื่อใกล้จะสิ้นรัชชกาลที่ ๓ นั้น ปรากฏว่า สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศได้อาศัยสติปัญญาสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศช้วยแก้ไขเหตุลำบากเรื่องหนึ่ง จะต้องกล่าวย้อนขึ้นไปถึงเรื่องอันเป็นมูลเหตุก่อน[1] คือ ในรัชชกาลที่ ๓ เมื่อกรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพย์สวรรคตแล้ว พวกข้าเจ้าต่างกรมพากันคาดว่า เจ้านายของตนจะได้เลื่อนขึ้นเป็นพระมหาอุปราชหลายกรม บางแห่งถึงเตรียมตัวหาผ้าสมปักขุนนางและที่เป็นตำรวจหาหอกไว้ถือแห่เสด็จก็มี กิตติศัพท์นั้นทราบถึงพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงปรึกษาสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศเมื่อยังเป็นเจ้าพระยาพระคลัง กับสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติเมื่อยังเป็นพระยาศรีพิพัฒน์ พระยาศรีพิพัฒน์กราบทูลความเห็นว่า ควรจะโปรดฯ ให้เลื่อนกรมเจ้านายที่มีความชอบเสียทันที จะได้ปรากฏแก่ข้าในกรมว่า เจ้านายของตนจะได้เลื่อนพระยศเป็นเพียงนั้นเอง ก็ทรงพระราชดำริเห็นชอบด้วย[2] เมื่อจวนสิ้นรัชชกาลที่ ๓ เจ้านายซึ่งได้เลื่อนกรมครั้งนั้นยังดำรงพระชนม์อยู่หลายพระองค์ แต่กรมขุนพิพิธภูเบนทร์นั้นเกิดทรงหวาดหวั่น เพราะข้าในกรมเคยขึ้นชื่ออวดอ้างยิ่งกว่ากรมอื่น ทรงพระวิตกเกรงเจ้าพระยาพระคลังกับพระยาศรีพิพัฒน์จะพาลเอาผิดในเวลา


  1. เรื่องที่กล่าวตอนนี้ เจ้าพระยาทิพากรวงศแสดงไว้ในพระราชพงศาวดาร รัชชกาลที่ ๓
  2. ชอบกล่าวกันว่า เรื่องครั้งนี้เป็นมูลเหตุ จึงเลยเป็นประเพณีที่เลื่อนกรมและตั้งกรมเจ้านายเมื่อพระมหาอุปราชสวรรคตในรัชชกาลหลัง ๆ ต่อมา