หน้า:ประวัติฯ ศรีสุริยวงศฯ - ดำรง - ๒๔๗๒.pdf/34

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๒๗

เจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศออกไปเมืองสิงคโปร์ด้วยกันกับพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นวิษณุนารถนิภาธร ซึ่งได้ทรงบัญชาการกรมพระคลังมหาสมบัติ ให้ตรวจตราพิจารณาวิธีที่อังกฤษทำนุบำรุงบ้านเมือง แต่จะกลับมากราบบังคมทูลถวายรายงานอย่างไรบ้างหาปรากฏไม่ การทำนุบำรุงกรุงเทพฯ ตามคติฝรั่ง เช่น ทำถนนและสะพานสำหรับใช้รถ จัดโปลิศ เป็นต้น เนื่องมาตั้งแต่ทำหนังสือสัญญาเปิดการค้าขายกับต่างประเทศ และสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศเป็นผู้รับสั่งให้ดูแลการเหล่านั้นแทบทุกอย่าง ครั้นเมื่อทำหนังสือสัญญาแล้ว มีฝรั่งเข้ามาค้าขายมากขึ้นโดยลำดับ และมีกงสุลเข้ามาตั้งคอยอุดหนุนคนในบังคับของตน ก็มีกิจการเกี่ยวข้องและความลำบากซึ่งมิได้เคยมีมาแต่ก่อนเกิดขึ้นต่าง ๆ การที่แก้ไขความลำบากต่าง ๆ กับฝรั่งในครั้งนั้นก็ได้อาศัยแต่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศเป็นสำคัญ ถ้าจะเปรียบด้วยการทหาร พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเหมือนเป็นแม่ทัพ และสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศเป็นเสนาธิการ ช่วยกันมาจนตลอดรัชชกาลที่ ๔ ด้วยฐานะเป็นดังกล่าวมา เมื่อความจำเป็นจะต้องมีผู้สำเร็จราชการแผ่นดินเกิดขึ้นครั้งเริ่มรัชชกาลที่ ๕ จึงไม่มีผู้อื่นนอกจากสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศซึงจะเป็นตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแผ่นดินได้

ข้อสำคัญอันหนึ่งในเรื่องประวัติของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศเมื่อตอนก่อนเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน คือ ท่านคิดอ่านยกกรมหมื่นบวรวิชัยชาญขึ้นเป็นพระมหาอุปราช ดังปรากฏอยู่ในเรื่อง