หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๒๔

ปรมานุชิตฯ ทรงอาไศรยหนังสือพระราชพงษาวดารสมเด็จพระวันรัตนแต่งไว้เปนภาษามคธประกอบแต่งหนังสือพระราชพงษาวดารนั้น บางทีจะได้ทรงอาไศรยหนังสือจุลยุทธการที่สมเด็จเจ้าชื่นแต่งนี้เองดอกกระมัง ขอให้สังเกตดูสำนวนพระนิพนธ์ของกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ เมื่อขึ้นแผ่นดินเจ้าตากสินในฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม (ในฉบับพระราชหัดถเลขา สำนวนตรงนั้นแก้เปนอย่างอื่นเสียแล้ว) ว่า "ขณะเมื่อกรุงเทพมหานครยังมิได้เสียนั้น พระเจ้าอยู่หัวอันมีอภินิหารนับในเนื้อหน่อพุทธางกูรเจ้าตรัสทราบพระญาณว่า กรุงศรีอยุทธยาจะเปนอันตราย แต่เหตุที่อธิบดีเมืองแลราษฎรมิเปนธรรม จึงอุสาหด้วยกำลังพระกรุณาแก่สมณพราหมณาจารย์แลบวรพุทธสาสนาจะเสื่อมสูญ จึงชุมนุมพรรคพวกพลทหาร ฯลฯ ยกออกไปตั้งณวัดพิไชยอันเปนมงคลมหาสถาน ด้วยเดชะพระบรมโพธิสมภาร เทพยเจ้าอภิบาลรักษาพระบวรพุทธสาสนาก็ส้องสาธุการบันดาลให้วรรษากาลห่าฝนตกลงมาเปนมหาพิไชยฤกษ์" ฯลฯ ดังนี้ น่าเชื่อนักว่า ตรงนี้กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ท่านทรงแปลออกจากหนังสือจุลยุทธการ มิได้ทรงแต่งขึ้นเอง ดูไม่มีเหตุอันใดเลยที่กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ จะต้องทรงยกย่องพระเจ้ากรุงธนบุรีถึงเปนหน่อเนื้อพุทธางกูร แต่สมเด็จเจ้าชื่นแต่งได้อย่างนั้น ไปพลิกดูความตรงนี้ที่ (แต่งในรัชกาลที่ ๑) กล่าวไว้เมื่อก่อนจะเสียกรุงเก่าว่า "ครั้นณเดือน ๑๒ แต่งทัพเรือให้พระยาตาก (คือ พระเจ้ากรุงธนบุรี) พระยาเพ็ชรบุรี หลวงสุรเสนี ออกไปตั้งอยู่วัดใหญ่คอยสกัดเรือรบพม่า ฯลฯ พระยาเพ็ชรบุรียกออกตี (พม่า) ณวัดสังฆาวาศก็ตายในที่รบ พระยาตากกับหลวง