หน้า:วินิจฉัยนาม - ดำรง - 1939.pdf/4

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
วินิจฉัยนาม

ออกงอกยื่นเป็นแหลมยาวออกไปในทะเล มีบ้านเรือนราษฎรตั้งอยู่ เรียกว่า "บ้านแหลม" จึงเรียกชื่อปากน้ำตามชื่อตำบลบ้านนั้น

พิเคราะห์ชื่อปากน้ำท้ง ๕ ที่กล่าวมา ดูเป็นเอาชื่อตำบลอันอยู่ใกล้ปากน้ำมาเรียกชื่อลำแม่น้ำทั้งนั้น คิดพิเคราะห์ต่อไปเห็นว่า จะมิใช่คนอยู่ในท้องถิ่นนั้นเองตั้งชื่อเรียกปากน้ำต่าง ๆ คงเรียกกันแต่ว่า "ปากน้ำ" เพราะมีปากน้ำแห่งเดียวในถิ่นนั้น ชื่อคงเกิดแต่คนอยู่ถิ่นอื่นเรียก เปรียบดังเช่นชาวเมืองจันทบุรีหรือเมืองนครศรีธรรมราชขึ้นมาค้าขายทางเมืองข้างเหนือ จะต้องบอกกันให้รู้ว่า จะแล่นเรือเข้าทางปากน้ำไหน หรือมิฉะนั้น ก็เป็นชาวราชธานี เช่น ผู้แต่งหนังสือพงศาวดาร จึงเอาชื่อตำบลที่อยู่ปากน้ำ เช่น บางมังกง บางเจ้าพระยา ท่าจีน แม่กลอง และบ้านแหลม เติมเข้าให้รู้ว่าปากน้ำไหน การที่เอาชื่อปากน้ำมาเรียกเป็นชื่อลำแม่น้ำตลอดสายดังเช่นเรียกลำน้ำที่ตั้งกรุงเทพฯ ว่า "แม่น้ำเจ้าพระยา" ก็ดี เรียกแม่น่ำที่ตั้งเมืองสมุทรสงคราม เมืองราชบุรี และเมืองกาญจนบุรี ว่า "แม่น้ำแม่กลอง" ก็ดี ดูเป็นการบัญญัติใหม่เมื่อทำแผนที่ หาได้เรียกกันมาแต่เดิมอย่างนั้นไม่ แม้จนปัจจุบันนี้ คนอยู่ริมแม่น้ำไหนที่ตนอยู่ ก็เรียกแต่ว่า "แม่น้ำ" หาใช้ชื่อประกอบอย่างว่ามานั้นไม่

แต่จะว่าประเพณีไทยไม่มีที่จะเรียกลำแม่น้ำเป็นชื่อเดียวกันแต่ต้นจากปากน้ำก็ว่าไม่ได้ เพราะมี "แม่น้ำโขง" "แม่น้ำคง" (พะม่าเรียกว่า แม่น้ำสะละวิน) "แม่น้ำพิง" "แม่น้ำสัก" และ "แม่น้ำน่าน" ห้าสายนี้ เรียกชื่อเดียวแต่ยอดลำน้ำลงมา ลำแม่น้ำแม่กลองอาจจะมา่แต่ชื่อลำน้ำแม่กะลองด้วยประการฉะนี้