หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๑๔
๑ เอาปี่นอกมาเป็นคู่กับปี่ใน
๒ คิดทำระนาดทุ้มขึ้นเป็นคู่กับระนาดเอก
๓ คิดทำฆ้องวงเล็กขึ้นเป็นคู่กับฆ้องวงใหญ่
๔ เอาเปิงมางสองหน้าให้คนกลองตีเป็นคู่กับโทน (ตะโพน)
๕ เอาฉาบเติมขึ้นให้คนกลองตีเป็นคู่กับฉิ่ง
๖ เติมกลองขึ้นอิกใบหนึ่งให้เป็นคู่[1]
ปี่พาย์แต่เดิมวงหนึ่ง ๕ คน ก็กลายเป็นวงละ ๘ คน เรียกว่า "ปี่พาทย์เครื่องคู่" ปี่พาทย์อย่างเดิมที่ยังใช้กันอยู่ในพื้นเมือง เรียกว่า "ปี่พาทย์เครื่องห้า"
มาถึงรัชชกาลที่ ๔ มีผู้คิดระนาดทองขึ้นเป็นอุปกรณ์ระนาดเอก และคิดระนาดเหล็กขึ้นเป็นอุปกรณ์ระนาดทุ้ม เพิ่มขึ้นอิก ๒ อย่าง คนทำปี่พาทย์วงหนึ่งจึงเป็น ๑๐ คน เรียกว่า "ปี่พาทย์เครื่องใหญ่" เล่นกันสืบมาจนทุกวันนี้. (ดู รูปที่ ๑๔ ในรูปเพิ่มฆ้องโหม่งสำหรับการเล่นละคอน)
ตำนานปี่พาทย์เครื่องห้า ปี่พาทย์เครื่องคู่ และปี่พาทย์เครื่องใหญ่่ มีเรื่องราวดังแสดงมา.
- ↑ การที่เติมกลองเป็นคู่ บางทีจะเติมมาแต่ในรัชชกาลที่ ๒
