หน้า:เทศาภิบาล - ดำรง - ๒๔๙๘.pdf/32

หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร
๒๗

ระวังไม่หากินด้วยเบียดเบียนผู้อื่น ต่อเป็นคนโลกจึงเอาทุกอย่างสุดแต่จะได้ ก็มักมีภัยแก่ตัว ดังเช่นผู้ว่าราชการเมืองสุพรรณบุรีซึ่งได้เล่าไว้ในนิทานที่ ๔ เรื่อง ห้ามเจ้ามิให้ไปเมืองสุพรรณ

เมื่อข้าพเจ้าขึ้นไปเมืองเหนือครั้งนั้น เจ้าเมืองที่ข้าพเจ้าไปพบโดยมากเป็นผู้ดีมีตระกูล แต่มักเป็นชาวเมืองนั้นเอง ด้วยเป็นเทือกเถาเหล่ากอเจ้าเมืองคนก่อน ๆ ซึ่งได้ทำราชการประกอบกับทำมาหากินจนตั้งถิ่นฐานได้ในเมืองนั้น มีลูกถวายตัวเป็นมหาดเล็กก่อนแล้วขอออกไปรับราชการบ้าง หรือฝึกหัดให้ทำราชการในเมืองนั้นเองบ้าง จนได้รับสัญญาบัตรเป็นผู้ช่วยราชการ เป็นยกกระบัตร เป็นปลัด ใครดีก็ได้เป็นเจ้าเมือง ในที่สุด เป็นแล้วก็อยู่ในเมืองนั้นจนตลอดชีวิต ลูกหลานจึงมีกำลังพาหนะรับราชการสืบกันมาก ข้าราชการที่ถิ่นฐานอยู่ในกรุงเทพฯ หาใคร่มีใครสมัครออกไปรับราชการหัวเมืองไม่ เพราะเกรงความลำบากในการหาเลี้ยงตัวดังกล่าวมาแล้ว ถ้าเป็นผู้ไปจากที่อื่น ก็ต้องมีทุนรอนของตัวไป หรือมิฉะนั้น ก็ต้องได้เป็นเขยสู่ขอผู้มีกำลังพาหนะในเมืองนั้น จึงจะไปอยู่ได้ ยิ่งถึงชั้นกรมการรองลงไป ต้องเลือกหาแต่ในพวกคฤหบดีในเมืองนั้นเองทั้งนั้น เพราะหาคนต่างถิ่นยาก

ตามหัวเมืองในสมัยนั้นประหลาดอีกอย่างหนึ่งที่ไม่มีศาลารัฐบาลตั้งประจำสำหรับว่าราชการบ้านเมืองอย่างทุกวันนี้ เจ้าเมืองตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ไหนก็ว่าราชการบ้านเมืองที่บ้านของตน เหมือนอย่างเสนาบดี