หน้า:เลิกทาสในรัชกาลที่ ๕ - ศก - ๒๔๘๗.pdf/5

ง

สารตรของมนุสชาติ เรื่องเลิกทาสนี้ตองนับเปนเรื่องสำคันเกียวแก่ความเปนหยู่ของมนุสยิ่งขึ้นไปอีก การเลิกทาสไนต่างประเทสมีผลกะทบกะเทือนถึงกับเกิดสึกกลางเมือง เช่นไนอเมริกาและเปนเหตุไห้เกิดกบดเช่นกบตซัตซุมาไนยี่ปุ่น เปนต้น ด้วยเหตุนี้การเลิกทาสไนประเทสไทยเมื่อรัชสมัยของพระบาทสมเด็ดพระจุลจอมเกล้าเจ้าหยู่หัว จึงถือได้ว่าเปนเรื่องสำคัน และเรื่องไหย่เรื่องหนึ่งไนประวัติสาตรของไทย การเลิกทาสไนรัชกาลที่ 5 เท่ากับเปนการพลิกความเปนหยู่และความรู้สึกจิตไจของประชาชนชาวไทยจากด้านหนึ่งไปสู่อีกด้านหนึ่ง ซึ่งความเปนหยู่และความรู้สึกทางจิตไจนั้นยากที่จะแก้ไขเปลี่ยนแปลง ถ้าจะเรียบเรียงเรื่องนี้ไห้แจ่มแจ้งและสมบูรน์ จะต้องสอบสวนค้นคว้าหาเหตุผลไช้เวลามาก จะทำไห้เวลาเล็กน้อยย่อมไม่เพียงพอ หนังสือเล่มนี้เปนแต่เพียงรวบรวมพระราชปรารภ, ประกาสและพระราชบัญญัติเกียวกับเรื่องเลิกทาสไนรัชกาลที่ 5 ขึ้นไว้ เพื่อเปนทางสอบสวนค้นคว้าของนักสึกลาและผู้ไฝ่ไจไนเรื่องความเปนหยู่ของบรรพบุรุสเราไนสมัยก่อน แม้กะนั้นผู้ไฝ่ไจเพื่อซาบความจริงอันเปนเนื้อหาที่ถ่องแท้เกี่ยวกับการเลิกทาสของเรา เมื่อได้อ่านพระราชปรารภและประกาส เปนต้น เท่าที่ปรากตไนหนังสือเล่มนี้ ก็พอจะหยั่งซาบพระราชประสงค์อันเปนกุสลเจตนาไนหัวงพระราชหรึทัยของพระบาทสมเด็ดพระพุทธเจ้าหลวงได้โดยถ่องแท้ ทั้งจะเปนทางไห้พิจารนาเห็นว่า พระองค์ได้ซงพระราชดำหริดำเนินการเรื่องเลิกทาสนี้ไห้สำเหร็ดลุ่ล่วงไปด้วยพระ