หน้า:โฉมหน้าศักดินาไทย (9th ed).pdf/101

หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร
 ๑๒๘  โฉมหน้าศักดินาไทย

พวกชนชั้นศักดินาในทางอยุธยานี้ ภายหลังจากที่ได้ขับเคี่ยวต่อสู้กับพวกเจ้าขุนมูลนายต่างๆ ทางแคว้นสุโขทัย, สุวรรณภูมิ, นครสวรรค์, ฉะเชิงเทรา (คือเมืองแสงเชราในพงศาวดาร) ฯลฯ จนอานแล้ว ก็ได้ชัยชนะขั้นเด็ดขาด กล่าวคือประกาศโอนเอาที่ดินทั่วทั้งอาณาจักรเข้าไว้เป็นของกษัตริย์แต่เพียงผู้เดียว เมื่อยึดอํานาจที่ดินไว้ได้ทั้งมวลแล้ว ศักดินาใหญ่แห่งอยุธยาก็จัดการแบ่งสรรปันส่วนที่ดินอย่างขนานใหญ่

การที่ศักดินาใหญ่แห่งกรุงศรีอยุธยาจัดการแบ่งสรรปันส่วนที่ดินอย่างยกใหญ่ กล่าวคือพระราชทานที่ดินให้แก่ใครต่อใครอย่างทั่วถึงนั้น เป็นเพราะศักดินาใหญ่ทรงมีน้ำพระทัยเต็มเปี่ยมไปด้วยพระมหากรุณาหรือฉไน? คําถามนี้ต้องขอโทษอย่างมาก ที่ต้องตอบว่าเปล่า!

สาเหตุที่บังคับให้ศักดินาใหญ่ต้องแจกจ่ายที่ดินก็คือ

๑) ความขัดแย้งทางเศรษฐกิจของชนชั้นศักดินาพวกเจ้าขุนมูลนาย ซึ่งแต่ละคนได้เข้าร่วมมือกับกษัตริย์ในการแผ่ขยายแผ่นดิน และรวบอํานาจเหนือที่ดินมากจากเจ้าขุนมูลนายอื่นๆ นั้น ต่างคนก็หวังที่จะได้ผลประโยชน์ในที่ดินด้วยกันทุกคน ทุกคนต้องการครอบครองที่ดินอันเป็นปัจจัยสําคัญในการผลิตพวกเจ้าขุนมูลนายที่เป็นเจ้าของสุภาษิต "อาสาเจ้าจนตัวตาย รับใช้นายจนพอแรง" นั้น ไม่มีใครยินยอมกระทําตามภาษิตนี้ โดยมิได้รับผลประโยชน์ ถ้ากษัตริย์ไม่แบ่งปันให้พวกเจ้าขุนมูลนายได้มีผลประโยชน์จากที่ดินบ้าง ก็ต้องเกิดจลาจล กบฏ รัฐประหารเปลี่ยนราชวงศ์ใหม่ไม่หยุดหย่อน ข้อผูกพันที่ดีที่สุดที่กษัตริย์จะผูกมัดพวกเจ้าขุนมูลนายทั้งปวงไว้ได้ก็คือ การแบ่งที่ดินให้แสวงหาผลประโยชน์ ทั้งนี้