หน้า:โฉมหน้าศักดินาไทย (9th ed).pdf/107

หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร
 ๑๓๔  โฉมหน้าศักดินาไทย
- นางกํานัลแต่งเครื่องวิเสท (คือทําเครื่องเสวย)
ศักดินา ๖๐๐ ไร่
- พระสนมและพระพี่เลี้ยงของพระอนุชา, พระราชกุมาร, พระราชบุตรี
ศักดินา ๔๐๐ ไร่
- นางสนมและพระพี่เลี้ยงของราชบุตร, ราชนัดดา
ศักดินา ๒๐๐ ไร่
- สาวใช้ต่างกรม
ศักดินา ๑๐๐ ไร่

นอกจากที่นํามาแสดงไว้ ณ ที่นี้ แล้วยังมีอีกมากมายหลายชั้นหลายตําแหน่ง สรุปว่า พวกผู้หญิงที่รับราชการทั้งที่เป็นเมียก็ดี ไม่ได้เป็นเมียก็ดี ลงอยู่ในวังแล้วเป็นได้รับอัตราที่ดินทั้งสิ้น

(๒) อัตราของข้าราชการทั่วไป ทั้งในกรุงและหัวเมือง :

ส่วนแบ่งและอัตราขั้นสูงสุดของพวกข้าราชการมีเพียงหมื่นไร่ซึ่งก็นับว่าเป็นอัตราสูงทีเดียว เพราะพวกเจ้าเอง บางพวกก็ได้รับต่ำกว่าหมื่น พวกที่ได้รับส่วนแบ่งและอัตราที่ดินหมื่นไร่นี้ ทุกคนมีบรรดาศักดิ์เป็นพระยา จึงเรียกกันว่า "พระยานาหมื่น"

ตําแหน่งข้าราชการศักดินาหมื่นไร่

ก. ตําแหน่งพิเศษ :

เจ้าพระยามหาอุปราช : ที่ปรึกษาราชการ

ข. ตําแหน่งพลเรือน

เจ้าพระยาจักรีศรีองครักษ์ : อัครมหาเสนาบดีว่าที่สมุหนายก (ศูนย์รวมฝ่ายพลเรือน)

พระยายมราช : เสนาบดีกรมพระนครบาล (จตุสดมภ์เมือง)