หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร
๑๓๔ โฉมหน้าศักดินาไทย
- | นางกํานัลแต่งเครื่องวิเสท (คือทําเครื่องเสวย) |
ศักดินา ๖๐๐ ไร่ | |
- | พระสนมและพระพี่เลี้ยงของพระอนุชา, พระราชกุมาร, พระราชบุตรี |
ศักดินา ๔๐๐ ไร่ | |
- | นางสนมและพระพี่เลี้ยงของราชบุตร, ราชนัดดา |
ศักดินา ๒๐๐ ไร่ | |
- | สาวใช้ต่างกรม |
ศักดินา ๑๐๐ ไร่ |
นอกจากที่นํามาแสดงไว้ ณ ที่นี้ แล้วยังมีอีกมากมายหลายชั้นหลายตําแหน่ง สรุปว่า พวกผู้หญิงที่รับราชการทั้งที่เป็นเมียก็ดี ไม่ได้เป็นเมียก็ดี ลงอยู่ในวังแล้วเป็นได้รับอัตราที่ดินทั้งสิ้น
(๒) อัตราของข้าราชการทั่วไป ทั้งในกรุงและหัวเมือง :
ส่วนแบ่งและอัตราขั้นสูงสุดของพวกข้าราชการมีเพียงหมื่นไร่ซึ่งก็นับว่าเป็นอัตราสูงทีเดียว เพราะพวกเจ้าเอง บางพวกก็ได้รับต่ำกว่าหมื่น พวกที่ได้รับส่วนแบ่งและอัตราที่ดินหมื่นไร่นี้ ทุกคนมีบรรดาศักดิ์เป็นพระยา จึงเรียกกันว่า "พระยานาหมื่น"
ตําแหน่งข้าราชการศักดินาหมื่นไร่
ก. ตําแหน่งพิเศษ :
เจ้าพระยามหาอุปราช : ที่ปรึกษาราชการ
ข. ตําแหน่งพลเรือน
เจ้าพระยาจักรีศรีองครักษ์ : อัครมหาเสนาบดีว่าที่สมุหนายก (ศูนย์รวมฝ่ายพลเรือน)
พระยายมราช : เสนาบดีกรมพระนครบาล (จตุสดมภ์เมือง)