หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
Vol. 1
3.
Bangkok Recorder.

หนึ่ง. กรามนั้นโดยกว้างวัดได้สิบนิ้วอันหนึ่ง, วัดได้เจดนิ้วกระเบียดอันหนึ่ง, แต่ยาวนั้นมิได้ว่ามาในหนังสือ.

ปีเถาะ เบญศก, วันเดือนขึ้นแรมมิได้กำหนด, ในข่าวว่า มีพวกจีนอยู่ที่ภูเขาเมืองเซซานกับเมืองธีเบ๊ดต่อกัน, คิดกระบทแก่กระษัตรจีน. ๆ ครั้นทราบเหตุแล้ว ก็ใช้ให้ทหารยกทับไปจับซึ่งพวกกระบท, แต่ทำสงครามต่อสู้กันอยู่ช้านานจนผู้คนล้มตายเปนอันมาก. ภายหลัง ทหารก็ได้ไชยชำนะ ปราบสัตรูหมดสิ้น.

เดือนสิบ ปีเถาะ เบญศก, ในข่าวว่า น้ำทว่มซึ่งเมืองโคนาน แหว้นแค้วนจีน, หน้ากลัวนัก. บ้านแลเมืองนั้นก็จมอยู่ในน้ำสิ้น, ทั้งคนก็ตายเปนอันมาก. บ้านเมืองนั้นอยู่ริมแม่น้ำเหลือง. ทำนบที่เขาทำกั้นมิให้น้ำทว่มเมืองนั้นมันพังไป, น้ำจึ่งทว่มเข้ามาได้, เพราะเจ้าเมืองมิได้ดูแลเอาใจไส่. กระษัตรจีน ครั้นทราบเหตุ ก็ตรัสสั่งให้ทำโทษแก่เจ้าเมืองนั้น.

ปีเถาะ เดือนญี่ ขึ้นสี่ค่ำ, มีกำปั่นลำหนึ่งชื่อ เปโลรัศ แตกในชเลจีน. นายกำปั่นนั้นชื่อ ตริฆช์, แต่กอ่นเปนนายกำปั่นหลวงในเมืองนี้. กำปั่นนั้นบันทุกฝิ่น, แล่นออกไปจากเมืองใหม่ จะไปเมืองจีน, ก็เกยหินแตก แต่ว่าของนั้นยังไม่เสีย. นายกำปั่นกับลูกเรือสี่ห้าคนก็ลงลองโบดกลับไปเมืองใหม่, เก้าวันก็ถึง. แล้วเขาเช่ากำปั่นไฟกลับไปรับลูกเรือแลเข้าของที่อยู่ในกำปั่นที่เกยหินแตกนั้นได้ส่วนหนึ่ง, แล้วก็กลับไปเมืองใหม่.

ที่เกาะหมากนั้น เดี๋ยวนี้ เขาทำน้ำตานทรายมากขึ้นกว่าแต่กอ่น, มีโรงหีบอยู่หลายแห่ง, แต่เดี๋ยวนี้ มีสองแห่งที่เขาหีบดว้ยเครื่องไฟ. เครื่องไฟแห่งหนึงนั้นคิดเปนกำลังม้าได้สิบสี่ม้า.

ปีเถาะ เบญศก เดือนสิบ ขึ้นสิบค่ำ, มีพ่อค้าจีนคนหนึ่งชื่อ เฮาควา ตายในเมืองกวางตุ้ง, เปนคนมีเงินมากประมาณสองโกฏิห้าล้านเหรียน, คิดเปนเงินไทได้กว่าหมื่นสี่รอ้ยหาบ. เมื่อตายนั้น อายศุม์ได้ ๗๕ ปี.

ในภาษาอังกฤษมีคำสุภาสิตว่าดังนี้, ว่า ผลไม้แต่เซ้าเปนทองคำ, เที่ยงเปนเงิน, เอย็นเปนตะกั่ว. แปลว่า, กินผลไม้แต่เซ้ามีประโยชน์มาก, กินเที่ยงก็มีประโยชน์มากแต่ว่าไม่เหมือนกินแต่เซ้า, กินเอย็นก็มีประโยชน์นอ้ยนัก.

มีคำสุภาสิตอีกว่า, ไม่เปลืองไม่อด. แปลว่า, ให้รักษาของไว้อย่าให้เสียได้, แลอย่าให้กระจัดกระจายไปได้, ของนั้นก็จะภอเลี้ยงชีวิตรไป, ไม่ตอ้งอด.


นี้ข้าพเจ้าเขียนไว้ให้เปนทานแก่คนยากจนขัดสนเงินที่จะซื้อสรรพคุณที่หายาก. ยาขี้ผึ้งนี้ เราคัดแปลออกให้ผู้เขนใจทั้งปวง, แต่ลว้นของหาได้ง่าย, เบาราคาทั้งนั้นแล.

ขนานหนึ่ง, สำหรับปิดแผลสด. เอาขี้ผึ้งแขงหนัก ๒ ส่วน, เอายางสนจีนหนัก ๕ ส่วน, เอาน้ำมันมะพร้าว ๘ ส่วน, ใส่ชามลงหุงละลายเข้ากัน, แล้วรินน้ำมันที่ไส ๆ ออกเสีย, ให้ขี้มันตรองลงไปอยู่ต่างหาก. ครั้นแห้งภอดีแล้ว, จึ่งเอายานี้ทาลงที่ผ้าขาวแต่บาง ๆ, ให้เสมอกัน; แล้วเอาปิดแผลสด, ทั้งเรียกเนื้อ, ทั้งสมานแผล, หายเรวโดยมากแล.

ขนานหนึ่ง, เอายางสนจีนหนัก ๘ ส่วน, เอาน้ำมันมะพร้าวส่วนหนึ่ง, หุงให้ละลายเข้ากัน, แล้วเอายานี้ทาลงที่ผ้าขาว, เอาไม้ปากเป๊ดเกลี่ยให้ทั่ว, ให้เสมอกัน, แล้วเอาปิดแผลลงที่บาดเจ๊บทั้งปวงนั้น. ถ้าแผลนั้นกว้างอยู่, ก็ให้เอาขี้ผึ้งทาผ้าลง, ให้หนาภอเหนียวเหนี่ยวแผลให้ปิดกัน, แล้วหมั่นฌะหมั่นล้าง แผลสดทั้งปวงหายโดยมากแล.

ขนานหนึ่ง, เอาน้ำมันดินหนัก ๓ ส่วน, ขี้ผึ้งแฃงส่วนครึ่ง, น้ำมันมะพร้าวส่วนครึ่ง, หุงให้ละลายเข้ากัน แฃงดีแล้ว, เอาทากระดาดก็ได้, ทาผ้าขาวก็ได้, ปิดแผลเมรงเก่า, เรียกเนื้อดีนักแล. ทั้งปิดฝีปะคำรอ้ยที่แตกหนองแล้วก็ได้, ที่ยังไม่แตกก็ได้, ปิดไปเถิด หายโดยมากแล. ปิดแก้ลมที่เข้าข้อให้เมื่อยขบ ก็คงเหนคุณโดยมากแล.

ขนานหนึ่ง, เอาน้ำมันดินหนัก ๒ ส่วน, ขี้ผึ้งแขงครึ่งส่วน, หุงละลายเข้ากันดี, แล้วยกวางลงไว้ภอเอย็นตะลุ่น ๆ, แล้วเอากำมะถันเหลืองหนัก ๒ ส่วน, บดให้เปนจุลเข้าลายมือแล้ว, เอาใส่ลงกวนให้เข้ากันกับขี้ผี้งนั้น, สำหรับรักษาขี้กลากแลลงพื้นหมดทั้งมือแลท้าว. ทาเข้าแล้วเหนว่า จะหาย. ถ้าไม่หาย จะ