๏ เดือนสิบ แรมสิบค่ำ ปีนี้, อายุศม์กระษัตรฝรั่งเศศจะถึง ๗๑ ปี, กระษัตรองค์นั้นชื่อ ลูอีฟีลิบ. แลกอ่นกระษัตรองค์นี้ไป นับขึ้นไปเจดสิบองค์ที่ได้เสวยราชล่วงไปแล้ว, แลกระษัตร ๗๐ องค์นั้น, ถ้าจะคิดเอาอายุศม์มาประมวนกันเข้า, แล้ว ก็แบ่งอายุศม์ให้เท่ากันทุกองค์ ๆ ทั้ง ๗๐ องค์นั้น, ก็จะคิดอายุศม์กระษัตรเหล่านั้นจะได้แต่องค์ละ ๓๐ ปี ๆ.
๏ เดี๋ยวนี้ เมืองอังกฤษ, เขาต่อกำปั่นดว้ยเหลกมาก. ที่หวัวเมืองลีวะปูล เปนประเทษอังกฤษ, เขาต่อกำปั่นมาก. เมื่อปีเถาะ เดือนเก้า เขายังต่ออยู่ ๑๖ ลำ, เปนทำดว้ยเหลกหมด, ที่ทำดว้ยไม้ไม่มีศักลำหนึ่งเลย.
๏ ในเมืองอังกฤษนั้น มีที่แห่งหนึ่งที่ทำสำหรับไว้หนังสือ, หนังสือที่ไว้ในที่นั้นมาก. ถ้าจะเอามาวางเรียงให้ชิดกันเปนแถวไปให้สิ้นหนังสือนั้น, ก็วัดยาวได้ ๔๐๐ เส้น.
๏ เมืองยูในติษเทษ, เมื่อปีฃานนั้น, เฃาเกบเฃ้าโพชได้กว่าแปดล้านสามหมื่นเกียน.
๏ เมื่อปีเถาะ เดือนเก้านั้น, ราคาน้ำตานทรายในเมืองนูยอก เปนประเทษอเมริกา, ที่อย่างดี น้ำตานทรายหาบละ ๑๗ บาท ๓ สะลึง, ที่อย่างต่ำนั้นเขาขายหาบละ ๑๓ บาทสลึงเฟื้อง.
๏ ในเมืองอังกฤษนั้น, มีหนังสือที่เขาแปลออกจากหนังสือพระเจ้าเปนภาษาถึง ๘๒ ภาษา. หนังสือนั้นมีอยู่ใหหอไตรหลวงในเมืองอังกฤษ.
๏ เมืองยูในติษเทษ คือ เมืองอเมริกา, มีกำปั่นใหญ่สำหรับจับปลาวาร ๖๕๐ ลำ. กำปั่น ๖๕๐ ลำนั้น มีลูกเรือคิดหมดดว้ยกันถึง ๑๖๐๐๐ คน.
๏ เมื่อปีกลายนี้, ในเมืองปรูเชียนั้น, เฃาทำบันชีสำมะโนครัวนับคนทั้งปวง, นับหมดดว้ยกันเปนคนได้ถึงสิบห้าล้านกับสามแสนคน.
๏ หนังสือฃ่าวมาแต่เมืองใหม่ว่า, กำปั่นไฟที่เฃ้ามาเมืองนี้แต่กอ่นนั้น, เมื่อกลับออกไป, เขาขายไว้แก่เจ้าเมืองยวน, เปนเงิน ๖๗๐๐๐ เหรียน, คิดเปนเงินไทได้ ๑๑๑๖๖๖ บาท.
๏ ในปีกลายนี้, ในเมืองอังกฤษนั้น, เขาเอากำปั่นไฟลงน้ำลำหนึ่ง, กำปั่นนั้นโตใหญ่นัก, ยาวถึง ๑๙๒ ศอก, คือ สองเส้นแปดวา.
๏ ข่าวว่า กระษัตรในเมืองซะเวเดนนั้นตายเสียแล้ว. ตายเมื่อเดือน ๔ แรม ๕ ค่ำ, แลพระราชบุตร์ชื่อว่า โอซะการ ได้เสวยราชแทนพระราชบิดา.
๏ จะว่าดว้ยดอกเบี้ยในเมืองยูในติษเทษ. ที่เรียกว่า เมืองยูในติษเทษ นั้น, คือ เมืองทั้ง ๒๖ เมืองนั้นเปนไม้ตรีกัน, เปนเมืองที่พวกหมออเมริกาอยู่กอ่น. แต่ดอกเบี้ยในเมือง ๒๖ เมืองนั้นไม่เหมือนกัน. ๑๙ เมืองนั้น ถ้าใครกู้เงินต้นไป ๑๐๐ บาทครบปีแล้ว เอาดอกเบี้ย ๖ บาท. เอามากขึ้นไปมิได้ ดว้ยมีกฏหมายสำหรับเมืองห้ามไว้. แต่เมืองหนึ่งนั้นเอา ๑๐๐ ละ ๕ บาทเปนทำเนียม. ในเมืองอีก ๓ เมืองนั้น เอา ๑๐๐ ละ ๗ บาท. อีก ๓ เมืองนั้นเอา ๑๐๐ ละ ๘ บาท. เปนเมืองทว่น ๒๖ เมืองดว้ยกันในนี้.
ที่นี้ คัดออกจากตำราหมอบรัดเล, ว่าด้วยน้ำฌะแผลทั้งปวง, เอาแต่ยาที่หาได้ในเมืองนี้, มาประสมกันเฃ้าเปนน้ำฌะ.
๑. ขนานหนึ่ง, เอาน้ำกรดดินปสิว ๖๐ หยด, น้ำฝนทนานหนึ่ง, ปนกันเฃ้า, เปนน้ำสำหรับฌะแผล, กัดฟ่า เรียกเนื้อให้ชิดกัน, ปากแผลเลกเฃ้า, ให้ฌะทุกวัน วันละหน หายเรวโดยมากแล.
๒. ขนานหนึ่ง, เอาน้ำกรดดินปสิว ๑๒๐ หยด, เอาน้ำท่าครึ่งทนาน, เข้าด้วยกัน เปนยาสำหรับฌะแผลวันละหน กัดเนื้อเน่าเนื้อร้ายทั้งปวง, เรียกเนื้อแดงขึ้นเรวนัก. ถ้าเหนเนื้อแดงดี สิ้นฟ่าแล้ว, อย่าเอาน้ำยานี้ฌะเลย, เอาน้ำยาที่หนึ่งขนานแรกนั้นฌะไปจนหายเถิด.
๓. ขนานหนึ่ง, เอาน้ำกรดดินปสิวอย่างกล้า, เปนยาเผาแผลที่เปนแผลลำลาบลามเลอะไป, และแผลที่จะมากก็ไม่มาก, ที่จะหายก็ไม่หาย, เปนขุมลึกลงไปถ่ายเดียว, ก็ให้เอายานี้หยดลงที่ตรงแผลนั้น, อย่าให้ถูกเนื้อหนังที่ดีเลย. แต่ภอกัดเนื้อร้ายทั่วแล้ว, จึ่งเอาน้ำท่าล้างถอนพิศม์เสีย, แล้วก็เอามันเทดต้มให้เปื่อยพอกแปลก็ได้, เอาเข้าต้มให้เปื่อยพอกแผลก็ได้, ถ้าเหนเนื้อแดงขึ้นแล้ว, จึ่งเอายาขี้ผึ้งที่ทำไว้ในจดหมายเหตุที่หนึ่งปิดไปเถิด. ถ้าจะฌะเอายาฌะ ๖๐ หยดในที่หนึ่งทำฌะไปเถิด, หายโดยมาก.
