เพราะข้าวมักเป็นอาหารเพียงหนึ่งเดียวที่ต้องใช้ความร้อน อนึ่ง คงมีครัวไม่กี่แห่งที่มีที่ก่อไฟง่าย ๆ อย่างนี้เกินสองหรือสามจุด
ห้องที่ขาดไม่ได้เป็นแห่งที่สามในบ้านชาวสยาม คือ ครัว อันเป็นที่ตระเตรียมอาหารทั้งสองมื้อของแต่ละวัน ที่นั่นไม่มีชุดเตา[1] ประกอบอาหารและไม่มีที่ก่อไฟแบบยุโรป อาหารจะทำและน้ำจะต้มอยู่บนเตาถ่านเล็ก ๆ ซึ่งมักทำจากดินเผา เตาใบน้อยนี้มีรูปร่างอย่างถังน้ำ ตรงกลางมีถาดเจาะเป็นรู บนถาดนั้นเป็นที่ใส่ถ่าน ใต้ชั้นถาดนั้นมีโพรงอยู่ตรงด้านหนึ่งของเจ้าเครื่องครัวนี้ พัดจะโบกไปมาที่หน้าโพรงนั้นเพื่อให้มีลมมาโหมไฟ อากาศจะลอดผ่านโพรงนั้นขึ้นสู่รูทั้งหลายในถาด และฉะนั้น จึงช่วยให้ถ่านที่จุดแล้วยังคงลุกโพลง ขอบบนสุดขอบเตาจะรองรับหม้อดินเผาซึ่งใช้ทำอาหาร หม้อทุกใบต้องมีเตาเป็นของตนต่างหาก แต่เรื่องนี้ไม่เป็นที่ยุ่งยากนัก เพราะข้าวมักเป็นอาหารเพียงหนึ่งเดียวที่ต้องใช้ความร้อน อนึ่ง คงมีครัวไม่กี่แห่งที่มีที่ก่อไฟง่าย ๆ อย่างนี้เกินสองหรือสามจุด
ข้าวเป็นอาหารหลัก ข้าวนี้จะล้างสามหรือสี่ครั้งโดยเปลี่ยนน้ำใหม่ แล้วจึงใส่ลงในน้ำเย็นวางลงเหนือไฟถ่าน ทันใดที่น้ำเดือด จะเทน้ำทิ้ง และไอน้ำที่หลงเหลืออยู่จะเป็นตัวทำให้การหุงสำเร็จ เมื่อทุกสิ่งพร้อมสรรพ จะคดข้าวลงในจาน ข้าวแต่ละเมล็ดจะพองจนมีขนาดค่อนข้างใหญ่ มีเนื้อแห้ง และมีสีขาวราวหิมะ
แกงหลายชนิดกินกับข้าว แกงเหล่านี้ทำจากผัก ผลไม้ และปลา ในรายการอาหารยังปรากฏกบ กุ้งบูด[2] ปลาเน่า[3] และของกินชิ้นเล็กชิ้นน้อยอย่างอื่น แกงทั้งหมดแต่งรสอย่างหนักด้วยน้ำส้มสายชู พริกไทย และเครื่องเทศรสฉุน ชาวสยามคุ้นเคยกับอาหารที่แต่งรสแรงเหล่านี้มากเสียจนอาจมองว่า อาหารตุรกีและพุดดิงพลัมนั้นไร้รสชาติและจืดชืดอย่างสิ้นเชิง ซอสชนิดหนึ่งซึ่งใช้กันดาษดื่นประกอบด้วยพริก กุ้งเน่า[2] พริกไทยดำ กระเทียม หัวหอม น้ำมะนาว ขิง และน้ำเกลือ!
เมื่อสมาชิกในครอบครัวนั่งลงรับประทานอาหาร เขาจะนั่งยอง ๆ กันบนพื้น เอาข้าวถ้วยใหญ่วางไว้กลางวง แล้วเอาแกงชามน้อยเรียงรอบข้าวนั้น ทุกคนต้องช่วยเหลือตนเอง ดังนั้น ใครไวสุดก็ได้ส่วนแบ่งมากสุด มีไม่การใช้ส้อมหรือมีด และบ่อยครั้งเหลือเกินที่ช้อนก็ยังไม่พอใช้ ในกรณีเช่นนั้น จะใช้นิ้วมือแทนช้อน และนิ้วมือก็ดูจะสนองความต้องการได้เท่าเทียมช้อนเป็นอย่างดี แน่ล่ะ นิ้วย่อมจะมันเยิ้มและเหนียวหนืด แต่จะเอาเข้าปากและเลียให้หมดจดอีกครั้งก็ทำได้โดยง่ายและคล่องดี
