ประกาศพระราชบัญญัติและพระราชกำหนดต่าง ๆ รัชกาลที่ 5/เล่ม 11/เรื่อง 2
ศก ๑๒๔
มีพระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ดำรัสเหนือเกล้าฯ ให้ประกาศจงทราบทั่วกันว่า ตั้งแต่ได้เสด็จถวัลยราชบรมราชาภิเศกมา ได้ทรงพระราชดำริห์เห็นว่า ประเพณีทาษที่มีอยู่ในพระราชอาณาจักรสยาม ถึงเปนวิธีทาษทำสารกรมธรรม์ขายตัวด้วยใจสมัค มิใช่ทาษเชลยที่เปนการกดขี่อย่างร้ายแรงก็จริง แต่ก็เปนเครื่องกีดขวางความเจริญประโยชน์และศุขสำราญของมหาชนอยู่อย่างหนึ่ง ซึ่งจำเปนจะต้องเลิกถอนอย่าให้มีประเพณีทาษภายในพระราชอาณาจักร์นี้ กรุงสยามจึงจะมีความเจริญสมบูรณ์เท่าทันประเทศอื่น แต่ประเพณีทาษเปนของมีสืบเนื่องมาแต่โบราณ คนทั้งหลายทุกชั้นบรรดาศักดิ์ได้คุ้นเคยและมีประโยชน์ทรัพย์สมบัติเกี่ยวเนื่องอยู่ในวิธีทาษโดยมาก จะเลิกถอนเสียทันที ก็หน้าที่จะเกิดความลำบากในประชุมชนทั้งหลายได้มากอยู่ การเลิกทาษสมควรจะต้องผ่อนผันเลิกถอนไปเปนลำดับตามควรแก่การ จึงจะเปนประโยชน์ดีด้วยประการทั้งปวง ทรงพระราชดำริห์เห็นดังนี้ เมื่อปีจอ ฉศก จุลศักราช ๑๒๓๖ คือ รัตนโกสินทรศก ๙๓ จึงได้ทรงพระกรุณาโปรดให้ตราพระราชบัญญัติผ่อนเพียงห้ามมิให้คนเกิดในรัชกาลปัตยุบันนี้เปนทาษ ต่อแต่นั้นมาก็ได้ทรงพระกรุณาโปรดให้มีพระราชบัญญัติลดหย่อนวิธีทาษลงโดยลำดับมาจนบัดนี้ ทรงพระราชดำริห์เห็นว่า ถึงเวลาอันสมควรแล้วที่จะตราพระราชบัญญัติเพื่อลดหย่อนประเพณีทาษให้ยิ่งน้อยลงได้อีกชั้นหนึ่ง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติไว้สืบไปดังนี้ว่า
มาตรา๑พระราชบัญญัตินี้ให้เรียกว่า "พระราชบัญญัติทาษ รัตนโกสินทรศก ๑๒๔"
มาตรา๒ให้ใช้พระราชบัญญัตินี้ตั้งแต่วันที่ ๑ เมษายน รัตนโกสินทรศก ๑๒๔ ทั่วพระราชอาณาจักร เว้นแต่มณฑลพายัพและมณฑลบุรพาซึ่งได้ตราพระราชบัญญัติทาษไว้สำหรับมณฑลนั้น ๆ แล้ว กับมณฑลไทรบุรี และเมืองกลันตัน เมืองตรังกานู ซึ่งใช้กฎหมายตามลัทธิศาสนาของเมืองนั้น ๆ
มาตรา๓บรรดาลูกทาษ ให้นับว่าเปนไทย มิให้มีพิกัดเกษียณอายุดังว่าไว้ในพระราชบัญญัติลูกทาษลูกไทย จุลศักราช ๑๒๓๖ นั้นต่อไป
มาตรา๔บรรดาคนที่เปนไทยอยู่⟨ก็⟩ดี หรือทาษที่หลุดพ้นค่าตัวแล้วก็ดี ต่อไปห้ามมิให้เปนทาษ
มาตรา๕บรรดาทาษที่มีอยู่ในเวลาออกพระราชบัญญัตินี้ นอกจากเวลาที่ทาษหลบหลีกหนีหาย ให้เจ้าเงินลดค่าตัวให้คนหนึ่ง เดือนละ ๔ บาท นับเดือนเมษายน รัตนโกสินทรศก ๑๒๔ เปนต้นไป
มาตรา๖ถ้าทาษจะเปลี่ยนเจ้าเงินใหม่ ห้ามมิให้ทำสารกรมธรรม์ขึ้นค่าตัวกว่าจำนวนเงินค่าตัวในเวลานั้น
ประกาศมาณวันที่ ๑ เมษายน รัตนโกสินทรศก ๑๒๔ ตรงกับวันที่ ๑๓๒๙๐ ในรัชกาลปัตยุบันนี้
