ประชุมกฎหมายประจำศก/เล่ม 4/ภาค 1/ตอน 5
สุภมัศดุ ๑๑๗๘ ปีมุสิกะสังวัชระ วิสาขมาศ กาลปัก จตุถร์ดิถี พุทธวาระ พระบาทสมเด็จบรมธรรมิกราชาธิบดี บรมบพิตร พระพุทธเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงบำเพ็ญพระอภินิหารกุศลสมดึงษบารมี แลทรงทศมิตราชธรรมอันมหาประเสริฐ เสด็จสถิตย์ณพระที่นั่งสุธาสวรรค์อนันตรัตนาธิบดีศรีสุธาเทพมงคลพิมาน จึงทรงพระราชดำริด้วยพระองค์เจ้าเชื้อพระวงษ์แลนางพระสนมชาวพนักงานฝ่ายในบังอาจล่วงพระราชอาญาให้ยืมพระภูธาทรงฉลองพระองค์พระเครื่องต้นไปแต่งตัวโกนจุกนั้น ข้าทูลลอองผู้ใหญ่ผู้น้อยปรึกษาด้วยพระราชกฤษฎีกากฎหมายบางทำเนียมโทษผู้ให้มายืม แลผู้มายืม ให้ยืม ช่วยแต่งตัว แต่งตัว รวมพระภูษาฉลองพระองค์พระเครื่องต้น ผิดเป็นอุกฤษโทษถึงสิ้นชีวิตรดุจกัน นี่หากว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชหฤทัยยิ่งด้วยพระขันตีบารมีมากในพระสันดาน ทรงพระกรุณาพระราชทานชีวิตให้ผ่อนโทษลง แล้วยังมีพระกรุณาธิคุณแก่ข้าทูลลอองฯ ฝ่ายหน้าฝ่ายในผู้สนองพระเดชพระคุณไปเมื่อหน้า บางคนที่มัวมืดอยู่ด้วยโทสะโมหะหินะมิทะนั้น จะได้รู้ผิดแลชอบไว้ จะได้บันเทาบางเบาซึ่งจะต้องราชทัณฑ์โดยหย่อนน้อยลงบ้าง จึงมีมารพระบัณฑูรสุรสิงหนารถตรัสเหนือเกล้าฯ สั่งแก่พญามณเฑียรบาลให้ลำดับกฎหมายอย่างทำเนียมราชานุวัตรราชประเพณีสำหรับข้าทูลลอองธุลีพระบาทแลพระสนมฝ่ายในซึ่งจะได้บำรุงราชการฉลองพระเดชพระคุณไปภายหน้า ให้ตราพระราชบัญญัติเป็นฉะบับบันทัดถานไว้ดังนี้
ข้าพระพุทธเจ้า พญามณเฑียรบาล พญาเทพมณเฑียร ขอพระราชทานลำดับกฎหมายอย่างทำเนียมให้ไว้แก่เจ้าจอมข้างใน ผู้ใหญ่ผู้ใดบังคับบัญชาเจ้าจอมอยู่งาน หม่อมพนักงาน พนักงานกลาง ให้บังคับบัญชาตรวจตราสั่งสอนเจ้าจอมอยู่งาน หม่อมพนักงาน พนักงานกลาง ทุกพนักงานจงทั่ว แลผู้รับราชการฉลองพระเดชพระคุณสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จงมีสติ อย่าได้ประมาทในราชานุวัตรที่จะบำรุงบำเรอพระบาทพระองค์บรมกษัตริย์นั้น ให้มีอาชาไสสมควรแก่ราชปรนนิบัติเป็นนิจ อย่าให้ขาดเหลือจงทุกประการ ถ้าผู้ใดใจหยาบช้าทลาทลน ประพฤติผิดเสียมารยาทสตรีไซร้ จะมีโทษแก่ตัว คือ โทษกรรมกรณ์ อุกฤษโทษ ครุโทษ มฌิมโทษ ลหุโทษ ดังนี้ ซึ่งโทษกรรมกรณ์นั้นเป็นมหันตโทษอันใหญ่ โทษตายทั้งโคตร แลอุกฤษโทษนั้นอย่างยิ่ง คือ ฟันคือ ริบเรือน ครุโทษนั้นหนัก คือ โทษเฆี่ยน ริบราชบาต เอาตัวลงหญ้าช้าง มฌิมโทษอย่างกลาง คือ โทษเฆี่ยน ตัดปากมือ สับเสี่ยง แลลหุโทษนั้น แต่ให้เฆี่ยนแล้วรับราชการดังเก่า
แลเจ้าพนักงานพระโอสถเสวย ถ้าเป็นพระโอสถผงแท่ง ให้เจ้าพนักงานใส่หีบ ๆ ใส่ถุงปิดตรา ถ้าเป็นพระโอสถน้ำ ใส่โถขวดแก้ว ๆ ใส่ถุงปิดตราจงมั่นคง ถ้าเจ้าพนักงานมิเชิญไว้ดังนี้ โทษเฆี่ยน อนึ่ง ถ้าประกอบพระโอสถ อย่าประมาท ต้องให้บริสุทธิ์ ถ้ามิบริสุทธิ์ ผู้ประกอบ โทษเฆี่ยน ตัดมือ ถ้าจะประกอบพระโอสถนั้น อย่าให้ผู้อื่นนอกกว่าผู้กำกับเข้าไปนั่งใกล้เคียงเป็นอันขาด ถ้าผู้อื่นจะเข้าไปใกล้เคียงไซร้ ผู้เข้าไปใกล้แลเจ้าพนักงาน โทษเฆี่ยน ริบราชบาท ถ้าประกอบพระโอสถให้เศร้าหมองมีมณฑิลอุปัทะวไซร้ โทษถึงตาย อนึ่ง ผู้ใดเข้าไปอยู่ใกล้เคียงทำให้พระโอสถเป็นมณฑิลอุปัทะวได้ไซร้ ผู้ทำแลเจ้าพนักงาน โทษถึงตาย ถ้าเจ้าพนักงานแสร้งแกล้งประกอบให้เป็นมณฑิลอุปัทะวโดยตนไซร้ โทษตายทั้งโคตร อนึ่ง พระโอสถประกอบแล้ว ให้ผู้แต่งแลผู้กำกับเทียบทาบดูให้สนิทจงดี ถ้ามิสนิทผิดข้อใดไซร้ โทษผู้แต่งผู้กำกับเทียบทานนั้น ดุจกันทุกข้อ
อนึ่ง ถ้าผู้มิได้เปนเจ้าพนักงานก็ดี แลผู้เปนเจ้าพนักงานพระเครื่องงานอื่นก็ดี ห้ามอย่าให้จับต้องพระเครื่องซิ่งมิใช่พนักงานของตัว ถ้าผู้ใดมิฟังขืนจับต้อง โทษเฆี่ยน ตัดมือ ถ้าทรงพระกรุณาตรัสใช้จำเพาะแล้ว ถึงว่าพระเครื่องซึ่งมิได้เป็นเจ้าพนักงานก็ดี ก็รับเชิญจับต้องได้ตามทรงพระกรุณาตรัสใช้นั้น อนึ่ง พระเครื่องทุกพนักงานดังกล่าวมาแล้วนี้ก็ดี ถ้าเจ้าจอมอยู่งาน หม่อมพนักงาน พนักงานกลาง จะรับเชิญพระเครื่องทุกสิ่งนั้น ให้จบเอางานก่อน ให้ยกมือขึ้นทั้งสมือจบเพียงหน้าผากคารวะคำรบสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวแล้ว จึงให้รับเชิญพระเครื่อง ถ้าผู้ใดใจประมาทโลเลมิเกรงพระราชอาญาทำวิปริตต่าง ๆ มิเป็นคำรบไซร้ โทษตัดมือ อนึ่ง เมื่อจะถวายพระเครื่องต่อพระหัตถ์สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวนั้น ถ้าพระเครื่องนั้นหนัก ให้กราบถวายบังคมแล้วจึงให้ยกถวาย ถ้าพระเครื่องนั้นเบา ยกให้ขึ้นทูนศีร์ษะแล้วจึงถวาย ถ้ามิคำรับดังนี้ โทษตัดมือ อนึ่ง ุถ้าทรงพระกรุณาจะพระราชทานส่งพระเครื่องให้ก็ดี จะส่งสิ่งของสิ่งใด ๆ ซึ่งทรงแล้วให้ก็ดี ให้จบเอางานแล้วจึงให้รับสิ่งนั้น ถ้ามิได้เอางานแล้วรับสิ่งนั้นไซร้ โทษตัดมือ อนึ่ง ถ้าผู้ใดทำผิดในข้อพระเครื่องทุกพนักงานต่าง ๆ ดุจกล่าวมานี้ แลมีผู้รู้เห็นว่า ผู้นั้นทำผิดในข้อนี้ ผู้รู้นั้นนิ่งอำยวนปิดบังอำพรางความผู้ทำผิดไว้มิได้เอาความมาว่ากล่าวร่ำเรียนพิดทูลสืบสวนเป็นสัตย์ไซร้ ให้ลงโทษผู้รู้เห็นนั้นเท่าโทษผู้ทำผิดดุจเดียวกันทุกกะทง อนึ่ง พระเครื่อง ต้น
ทรง สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทุกสิ่งทุกประการนั้น ถ้าผู้ใดองอาจล่วงพระราชอาญาหลอมพระเครื่องสิ่งใดสิ่งหนึ่งก็ดี ให้ผู้อื่นยืมพระเครื่องไปหลอมก็ดี คือว่า ทำเลียบเทียมพระองค์สมมุติเทวะราช ผู้นั้นโทษถึงตาย
แลพระเครื่อง ต้น
ทรง พระเจ้าอยู่หัวแลพนักงานนอกกว่านี้ ก็เทียบเคียงพนักงานแลโทษกันได้ดุจกันนั้น ข้าพระพุทธเจ้าลำดับกฎหมายอย่างทำเนียมพอเป็นราวบันทัดความ ถ้าข้าทูลลอองธุลีพระบาทผู้ใดกอบด้วยมารยาทฉลาดมีโวหาร จงประพฤติให้ชอบตามราชานุวัตรโดยควรแก่พระราชอัชฌาศัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจงทุกประการนั้นเถิด