รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489/ภาคผนวก

ประกาศ

วิธีเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภา
ตามบทฉะเพาะกาลของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

พุทธศักราช ๒๔๘๙

---

อาศัยอำนาจตามความในมาตรา ๙๐ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๔๘๙ องค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภากำหนดวิธีการเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาไว้ดังต่อไปนี้

ข้อ ๑ ประกาศฉะบับนี้ให้เรียกว่า "ประกาศวิธีการเลือกตั้งสมาชิกพฤฒิสภาตามบทฉะเพาะกาลของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๔๘๙"

ข้อ ๒ ให้ใช้ประกาศนี้ตั้งแต่วันที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๔๘๙ เป็นต้นไป

หมวด ๑
บททั่วไป

ข้อ ๓ ผู้สมัครรับเลือกตั้งต้องยื่นสมัครรับเลือกตั้งด้วยตนเองต่อเลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาในเวลาราชการ ภายในวันที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๔๘๙

ข้อ ๔ ให้ทำการเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภา ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม ซึ่งใช้เป็นสำนักงานเลขาธิการองค์การเลือกตั้ง ตามที่ที่ได้จัดไว้ ในวันที่ ๒๔ พฤษภาคม ๒๔๘๙ ตั้งแต่เวลา ๙.๐๐ นาฬิกาถึง ๑๖.๐๐ นาฬิกา

ข้อ ๕ ถ้ามีผู้สมัครรับเลือกตั้งเพียง ๘๐ คน หรือน้อยกว่านั้น ให้ถือว่า ผู้สมัครนั้น องค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาได้เลือกตั้งแล้ว โดยไม่ต้องลงคะแนนเลือกตั้ง

ข้อ ๖ ให้เลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาจัดให้มีความสะดวกและรักษาความสงบเรียบร้อยในการเลือกตั้งตามที่เห็นสมควร

ข้อ ๗ ให้ประธานองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภารักษาการให้เป็นไปตามประกาศนี้ และให้มีอำนาจวางระเบียบควบคุมการลงคะแนนและกิจการอื่น ๆ เพื่อปฏิบัติการให้เป็นไปตามบทแห่งประกาศนี้

หมวด ๒
การสมัครรับเลือกตั้ง

ข้อ ๘ ผู้สมัครรับเลือกตั้งต้องนำเงินสำหรับเจ้าหน้าที่ใช้จ่ายในการเลือกตั้งเป็นจำนวนหนึ่งร้อยบาท และรูปถ่ายของตนขนาด ๖ นิ้ว ๖ รูป พร้อมทั้งหลักฐานแสดงคุณสมบัติและวิทยฐานะตามกฎหมายไปมอบให้กับเลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาในขณะยื่นใบสมัครตามความในข้อ ๓ ด้วย

ข้อ ๙ เมื่อผู้สมัครรับเลือกตั้งยื่นสมัครถูกต้องแล้ว ให้เลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภามีคำสั่งไว้เป็นหลักฐานในวันนั้น แล้วออกใบรับให้แก่ผู้ยื่นใบสมัคร

ใบสมัครให้ใช้แบบที่เลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาจัดขึ้นไว้

ข้อ ๑๐ ให้เลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาสอบสวนว่า ผู้สมัครรับเลือกตั้งจะสมัครรับเลือกตั้งตามประกาศฉะบับนี้ได้หรือไม่ ถ้าสมัครได้ ก็ให้ประกาศรับไว้ ณ สำนักงานเลขาธิการองค์การเลือกตั้ง แต่ถ้าสมัครไม่ได้ด้วยประการใด ๆ ก็ให้แจ้งให้ผู้สมัครรับเลือกตั้งทราบโดยเร็ว และต้องก่อนวันเลือกตั้ง

ข้อ ๑๑ ให้เลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภากำหนดเลขหมายประจำตัวผู้สมัครรับเลือกตั้งเรียกตามลำดับที่ได้รับสมัครไว้

ข้อ ๑๒ ถ้าเลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาไม่ยอมรับสมัคร ผู้สมัครรับเลือกตั้งมีสิทธิยื่นคำร้องต่อคณะกรรมการซึ่งองค์การเลือกตั้งได้แต่งตั้งไว้ มีจำนวนห้าคน เมื่อคณะกรรมการองค์การเลือกตั้งได้รับคำร้องแล้ว ให้วินิจฉัยว่า ให้รับสมัครหรือไม่ แล้วแจ้งคำสั่งไปยังเลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาก่อนกำหนดวันเลือกตั้ง คำสั่งของคณะกรรมการนั้นให้ถือว่า เป็นที่สุด

หมวด ๓
กรรมการตรวจคะแนน

ข้อ ๑๓ ให้องค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาตั้งกรรมการตรวจคะแนนขึ้นเก้าคน เมื่อได้ตั้งแล้ว ให้ประกาศรายชื่อไว้ ณ สำนักงานเลขาธิการองค์การเลือกตั้ง ให้ถือว่า กรรมการตรวจคะแนนตั้งแต่ห้าคนขึ้นไปมีอำนาจดำเนินการได้

หมวด ๔
การลงคะแนนเลือกตั้ง

ข้อ ๑๕ หีบบัตรเลือกตั้งและบัตรเลือกตั้งซึ่งจะใช้สำหรับการลงคะแนน ให้เป็นไปตามที่เลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาได้จัดไว้

ข้อ ๑๕ ขณะจะเปิดการลงคะแนน ให้กรรมการตรวจคะแนนเปิดหีบบัตรเลือกตั้งแสดงให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งซึ่งอยู่ ณ ที่เลือกตั้งเห็นว่า เป็นหีบเปล่า แล้วให้ปิดหีบบัตรเลือกตั้งใส่กุญแจไว้จนเสร็จการลงคะแนน

ข้อ ๑๗ ในระหว่างเวลาเปิดการลงคะแนน ห้ามมิให้เปิดหีบบัตรเลือกตั้ง เว้นแต่มีความจำเป็นอันจะหลีกเลี่ยงมิได้ จึงให้คณะกรรมการตรวจคะแนนเปิดได้ โดยมิให้เอาบัตรออกจากหีบ แล้วให้เปิดไว้ตามเดิม ในกรณีเช่นนี้ ให้คณะกรรมการกระทำต่อหน้าผู้มีสิทธิเลือกซึ่งอยู่ ณ ที่เลือกตั้ง และทำรายงานบันทึกแสดงเหตุในการเปิดหีบบัตรเลือกตั้งนั้นไว้ด้วย

ข้อ ๑๘ ในวันเลือกตั้ง ให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งไปแสดงตนต่อกรรมการตรวจคะแนน และลงชื่อไว้ในบัญชีรายชื่อ เมื่อกรรมการตรวจคะแนนจ่ายบัตรเลือกตั้งให้แล้ว จึงให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งดำเนินการลงคะแนน โดยวิธีกาชื่อผู้สมัครที่เห็นสมควรได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกพฤฒสภาในบัตรเลือกตั้งตามที่กำหนดไว้

ข้อ ๑๙ การลงคะแนนเลือกตั้ง ผู้มีสิทธิเลือกจะใช้สิทธิเลือกตั้งโดยวิธีการตามข้อ ๑๘ ได้ไม่เกิน ๘๐ รายชื่อ

ข้อ ๒๐ ผู้มีสิทธิเลือกตั้งคนหนึ่งจะลงคะแนนให้ผู้สมัครรับเลือกตั้งแต่ละครได้เพียงคะแนนเดียว การกาชื่อผู้สมัครรับเลือกตั้งคนใดในบัตรเลือกตั้งฉะบับนั้นหลายเครื่องหมาย ไม่ทำให้ผู้สมัครรับเลือกตั้งนั้นได้คะแนนเพิ่มขึ้นแต่ประการใด

ข้อ ๒๑ ผู้มีสิทธิเลือกตั้งคนใดได้รับบัตรเลือกตั้งเพื่อลงคะแนนแล้ว ไม่ประสงค์จะลงคะแนนให้ผู้สมัครรับเลือกตั้งคนใดเลย ให้คืนบัตรนั้นแก่กรรมการตรวจคะแนน และกรรมการตรวจคะแนนบันทึกไว้ในบัญชีรายชื่อ

หมวด ๕
การตรวจและรวมคะแนน

ข้อ ๒๒ ในวันเลือกตั้ง เมื่อถึงเวลา ๙.๐๐ นาฬิกา ให้กรรมการตรวจคะแนนประกาศเปิดการลงคะแนน

ข้อ ๒๓ เมื่อถึงเวลา ๑๖.๐๐ นาฬิกา ให้กรรมการตรวจคะแนนประกาศปิดการลงคะแนน แล้วให้เปิดหีบบัตรเลือกตั้งเพื่อดำเนินการนับคะแนนต่อไป

ข้อ ๒๔ ในการนับคะแนน ให้คณะกรรมการตรวจคะแนนวินิจฉัยว่า บัตรเลือกตั้งใดเป็นบัตรเสียหรือไม่ แล้วหมายเหตุไว้ และแยกรวมไว้เป็นส่วนหนึ่ง

ข้อ ๒๕ บัตรเลือกตั้งต่อไปนี้ ให้ถือว่า เป็นบัตรเสีย คือ

(๑) บัตรปลอม

(๒) บัตรซึ่งผู้เลือกตั้งกาเครื่องหมายกว่าแปดสิบรายชื่อ

(๓) บัตรซึ่งมิได้กาเครื่องหมายเลย

บัตรซึ่งกาเครื่องหมายนอกจากที่กำหนดไว้ หรือกาเครื่องหมายเลอะเลือนไม่ชัดเจนไม่สามารถจะวินิจฉัยได้ ให้ถือว่า เป็นคะแนนเสียฉะเพาะรายชื่อนั้น

ข้อ ๒๖ แบบใส่คะแนนซึ่งได้ใช้รวมคะแนนเสร็จสิ้นแล้ว ให้กรรมการตรวจคะแนนลงลายมือชื่อกำกับไว้

ข้อ ๒๗ เมื่อปิดการลงคะแนนเลือกตั้งแล้ว ให้กรรมการตรวจคะแนนนับคะแนนโดยเปิดเผย ห้ามมิให้เลื่อนหรือประวิงการนับคะแนน ต้องทำต่อไปจนเสร็จในรวดเดียว

ข้อ ๒๘ การนับคะแนน เมื่อเสร็จแล้ว ให้กรรมการตรวจคะแนนรายงานผลของการนับคะแนน พร้อมทั้งมอบหีบซึ่งบรรจุบัตรออกเสียงเลือกตั้งซึ่งปิดหีบใส่กุญแจ ต่อประธานองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาโดยเร็ว

ข้อ ๒๙ ให้เลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาประกาศผลของการเลือกตั้ง แล้วรายงานผลต่อประธานองค์การเลือกตั้ง เพื่อรายงานต่อไปยังพฤฒสภาและรัฐบาล

การประกาศผลการเลือกตั้งนี้ ต้องประกาศไว้ ณ สำนักงานเลขาธิการองค์การเลือกตั้งโดยเร็ว

ข้อ ๓๐ ผู้สมัครรับเลือกตั้งที่ได้คะแนนมากที่สุดลงมาจนถึงอันดับที่แปดสิบ ให้ถือว่า ได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกพฤฒสภา ในกรณีที่ได้คะแนนเท่ากัน ให้เรียงอันดับชื่อตามหมายเลขประจำตัวที่สมัครรับเลือกตั้ง และในกรณีที่คะแนนคนสุดท้ายเท่ากัน ให้ผู้สมัครรับเลือกตั้งซึ่งได้คะแนนเท่ากันนั้นจับสลากว่า ผู้ใดได้รับเลือกตั้งหรือไม่ ต่อหน้าเลขาธิการองค์การเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภา

วิธีจับสลากให้มีจำนวนสลากเท่าจำนวนผู้ได้รับคะแนนเท่ากันนั้น โดยให้มีสลากซึ่งมีข้อความว่า "ได้รับเลือกตั้ง" เท่าจำนวนที่ต้องการ นอกจากนี้ ให้ใช้สลากซึ่งมีข้อความว่า "ไม่ได้รับเลือกตั้ง" ผู้ใดจับได้สลากซึ่งมีข้อความว่า "ได้รับเลือกตั้ง" ผู้นั้นเป็นผู้ได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกพฤฒสภา

หมวด ๖
การคัดค้านการเลือกตั้ง

ข้อ ๓๑ ผู้สมัครรับเลือกตั้งผู้ใดเห็นว่า ผู้ได้รับเลือกตั้งผู้ใดมิได้รับการเลือกตั้งโดยชอบแล้ว มีสิทธิยื่นคำร้องคัดค้านต่อคณะกรรมการตามความในข้อ ๑๒ ภายในกำหนด ๑๕ วันนับแต่วันเลือกตั้ง

ข้อ ๓๒ เมื่อคณะกรรมการได้รับคำคัดค้านแล้ว ให้ดำเนินการพิจาณณาสอบสวนวินิจฉัยว่า ผู้ได้รับเลือกตั้งซึ่งถูกคัดค้าน ได้รับเลือกตั้งขึ้นโดยชอบแล้วหรือไม่ หากการเลือกตั้งมิได้เป็นป็นไปโดยชอบ ก็ให้สั่งเพิกถอนสิทธิที่ได้รับเลือกตั้งเป็นสภาชิกพฤฒสภาของผู้นั้น

เมื่อได้มีคำสั่งเพิกถอนดังกล่าวในวรรคต้นแล้ว ให้ผู้ได้รับเลือกตั้งที่ได้คะแนนรองจากอันดับที่แปดสิบได้เป็นผู้ได้รับเลือกตั้งแทนตามลำดับ ในกรณีที่คะแนนเท่ากัน ให้นำข้อบังคับข้อ ๓๐ มาใช้บังคับโดยอนุโลม

ในะหรว่างที่คณะกรรมการมิได้มีคำสั่งเป็นอย่างอื่น ให้ถือว่า ผู้ได้รับเลือกตั้งซึ่งถูกคัดค้านเป็นผู้ได้รับเลือกตั้งโดยชอบ

ประกาศ ณ วันที่ ๑๐ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๘๙
แนบ พหลโยธิน
ประธานองค์การณ์เลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภา

บรรณานุกรม

• "ประกาศวิธีเลือกตั้งสมาชิกพฤฒสภาตามบทฉะเพาะกาลของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489". (2489, 10 พฤษภาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 63, ตอน 30 ก. หน้า 359–368.