ลัทธิธรรมเนียมต่าง ๆ/ภาคที่ 8/เรื่องที่ 2

พระราชพิธีอาพาธพินาศ

๏ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๗ ค่ำ จุลศักราช ๑๑๖๒ ปีวอก โทศก (พ.ศ. ๒๓๔๓) ได้ตั้งการพระราชพิธีพระสงฆ์อาพาธพินาศในเมืองอภัยสาลี เมื่อพระเจ้าเสด็จอยู่เมืองราชคฤห์ เสด็จมาเมืองอภัยสาลีครั้งนั้น

ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๗ ค่ำ ตั้งน้ำวงด้าย พระสงฆ์จะได้เข้ามาสวด ตั้งน้ำวงด้ายบนพระที่นั่งสุทธาสวรรย์ ๒๐ รูป ครั้นรุ่งขึ้น ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๘ ค่ำ เพลาบ่าย พระสงฆ์เข้ามาสวดมนต์ ให้เอาบาตรเข้ามาด้วย ๖๔ เอาบาตรส่งเข้าไปข้างใน ให้วิเสศแต่งของปากบาตร ของคาว ๕ สิ่ง ของหวาน ๕ สิ่ง ครั้นรุ่งขึ้น ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๙ ค่ ำเพลาเช้าพระสงฆ์กลับเข้ามาถวายพร พระ ๖๔ รูป แล้วกลับออกไปณวัด ๕๙ รูป ฉันอยู่ในพระที่นั่ง ๕ รูป ให้วิเสศแต่งสำรับเช้า ๕ รูป เพน ๕ รูป ครั้นณวันเดือน ๘ ขึ้น ๙ ค่ำ เพลาบ่าย พระสงฆ์เข้ามาสวด ๖๔ รูป ให้ส่งบาตรเข้าไป ๖๔ ใบ ให้วิเสศแต่งเครื่องบวดเปนสำรับคาว ๖๔ สำรับ หวาน ๖๔ สำรับ ฉันบวดแล้วประกาศเทวดา ครั้นเพลาบ่ายเข้ามา ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ ำเพนเปนของบวดของคาว ๕ สำรับ หวาน ๕ สำรับ พระสงฆ์รับพระราชทานฉันแล้วออกไปวัด ยังคงสวดอยู่แต่ฉันเพน ๕ รูป ผลัดเปลี่ยนกันสวดทีละ ๒ รูป นั่งปรกติอยู่องค์ ๑ ครั้นเพลาบ่าย ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำพระสงฆ์กลับเข้ามาพร้อมแล้ว ให้ราชบัณฑิตอ่านคำประกาศเทวดาแล้วสวดพระพุทธมนต์ (พระ) เข้ามาสวดพระพุทธมนต์ จบแล้วประกาศเทวดา สังฆการีสมมุติเปนเทวดาขานรับพระสงฆ์ประกาศ แล้วพระสวดมหาสมัย สวดธรรมจักร อยู่ผลัดเปลี่ยนกันสวดแต่ ๔๐ รูปวันยิงอาฎานาไปกว่าจะรุ่งพอถ้วน ๓๐ นัด ครั้นรุ่งขึ้น ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๑๑ ค่ำ เพลาเช้า พระสงฆ์กลับเข้ามาถวายพรพระ แล้วฉันเปนสำรับตามธรรมเนียม ให้วิเสศแต่งสำรับของคาว ๖๔ สำรับ ของหวาน ๖๔ สำรับเพลาเช้าเพลาเดียว ให้เจ้าพนักงานปืนแต่งเอาปืนเข้ามาเตรียมยิงเปนปืนสัญญาน่าพระลาน ๓๐ บอก ให้เจ้าพนักงานเครื่องเข้าไปตั้ง

พนักงานตำรวจใน ธงไชยกระบี่ธุช ๑ ธงไชยกระบี่นารายน์ขี่ครุธ ๑ รวม ๒ พระแท่นแว่นฟ้ามีเพดาน ๑ เตียงเทียนไชย ๑ เตียงสรงมีระบายรอบ ๑ ม้ารองจุดเทียนไชย ๑ ม้ารองพระห้ามสมุท ๑ ราวเทียนเหล็ก ๑ รวมทั้งสิ้น ๘ สิ่ง ให้เอาไปตั้งตามพนักงาน แล้วให้ปลูกโรงพิธีพราหมณ์ ขื่อกว้าง ๔ ศอก ๑ คืบ ยาว ๓ ห้องพาไล

พนักงานมหาดเล็กเอาเทียนทองเข้าถวาย ทรงจุด แล้วเอาไปถวายพระสังฆราชจุดเทียนไชย ๑ ทรงจุดถวายพระธรรมจักรเล่ม ๑ ทรงจุดถวายพระมหาสมัยเล่ม ๑ รวม ๓ เล่ม

ให้สังฆการีเบิกสีผึ้งฟั่นเทียนไชย สีผึ้งหนัก ๕ ชั่ง ด้ายไส้ ๑๐๘ เส้น แลด้ายดิบจับสายสิญจน์ให้พอ แลนิมนต์พระสงฆ์สวดพระพุทธมนต์ เอาเภสัชถวายพระ

พนักงานชาวพระภูษามาลา พระชัณษา พระนพ เครื่องต้น เครื่องทรง พานทองทรงพระสนาน มะกรูด ส้มป่อย ใบมะตูม หญ้าแพรก ลวดเงิน ลวดทอง ลวดนาก ยาว ๙ นิ้ว พายเงิน ๑ เฟื้อง พายทอง ๑ เฟื้อง พายนาก ๑ เพอง เข้าไปตั้งในเตียงพระมณฑล แล้วให้จับพระมงคล ๘ พระองค์ สำหรับถวายพระเจ้าลูกเธอเมื่อเสด็จออกทรงฟังสวดพระพุทธมนต์

พนักงานน้ำสรง หม้อน้ำทอง ๒ คู่ เงิน ๒ คู่ รับเอาหม้อนางเลิ้งต่อกรมพระนครบาล ๒ คู่ ถาดรองหม้อน้ำให้ครบหม้อ เอาเข้ามาตั้งบนเตียงแว่นฟ้า

พนักงานพระคลังมหาสมบัติทำส่งชาวพระภูษามาลา พายเงิน ๑ เฟื้อง พายทอง ๑ เฟื้อง พายนาก ๑ เฟื้อง รวม ๓ เล่ม ลวดเงิน ลวดทอง ลวดนาก ยาว ๙ นิ้ว ให้ทำส่งให้ชาวพระภูษามาลาเอาไปตั้ง ให้เอากระโถนขันน้ำไปตั้งให้พอพระสงฆ์สวด

ให้ขุนวิสูตรสาตรา ขุนแสง เชิญพระแสงขอ พระแสงชนัก มาเข้ามณฑลให้พร้อม

พนักงานเทพาวุธ รุดรักษา เชิญพระแสงหอก พระแสงทวน พระแสงง้าว พระแสงดาบไทย ดาบยี่ปุ่น พระแสงกระบี่ พระแสงกั้นหยั่น โล่ห์ ดั้ง เขน เข้าไปตั้ง

พนักงานชาวพระแสงปืนต้นเชิญพระแสงปืนเข้ามาตั้ง ๒ องค์

คลังศุภรัตเบิกผ้าขาวต่อพระคลังวิเสศ ๕ พับเอามาถวายพระสงฆ์อาราธนาเทวดา ๑ สวดพระมหาสมัย ๒ สวดพระธรรมจักร ๒ รวม ๕ พับ ถวายวันยิงอาฏานา แต่งพระสงฆ์ให้พอ

ให้ชาววังเบิกผ้าขาวนุ่ง ๒ ห่ม ๒ รวม ๔ ผืน ให้สังฆการีสมมุติเปนเทวดา

อนึ่ง ให้ชาววังบอกให้วิเสศแต่งสำรับแต่งของปากบาตร วันเดือน ๘ ขึ้น ๘ ค่ำ สวดมนต์เย็น แล้วส่งบาตร ๖๔ ใบ วันเดือน ๘ ขึ้น ๙ ค่ำ ปากบาตร ๖๔ สำรับ เช้า ๕ สำรับ เพน ๕ สำรับ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เช้า ๖๔ สำรับ เพน ๕ สำรับ

ให้ชาววังบอกขอเทียนทองหนัก ๓ บาท ๓ เล่ม เทียนสวดหนัก ๓ บาท ๒๒ เล่ม เทียนบูชาหนัก ๑ บาท ๒ สลึง ๑๖๘ เล่ม แลเภสัช อังคาส น้ำชุบาล แลยาเลี้ยง ให้พอพระสงฆ์ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๙ ค่ำ แลเพลากลางคืนวันยิงอาฏานา พระสงฆ์อยู่สวดยิงอาฏานาผลัดเปลี่ยนกันสวด ๔๐ รูป ครั้นรุ่งขึ้น ณวันเดือน ๘ ขึ้น ๑๑ ค่ำ พระสงฆ์จะได้รับพระราชทานฉัน ๔ สำรับ เพลาเช้า พร้อมกันทั้ง ๖๔ รูป เปนสำรับเหมือนอัตรา

ให้ล้อมวังตักน้ำใส่แม่ขันล้างเท้าพระสงฆ์ให้พอ

ให้พระคลังวิเสศจ่ายผ้าขาว ๕ พับ ผ้าขาว ๔ ผืน ให้ศุภรัต ๕ พับ ให้สังฆการีนุ่ง ๒ ผืน ห่ม ๒ ผืน รวม ๔ ผืน เปนของหลวงฟาดพระเคราะห์ส่งไป

ให้สนมเอาเครื่องนมัสการเข้ามาตั้งให้พร้อม ให้ทำบัตรด้วย

ให้กรมพระนครบาลส่งหม้อน้ำ ๕ คู่ ใบมะตูม ใบขนุน ใบบัวหลวง หญ้าแพรก ฝักส้มป่อย มะกรูด กำคาประน้ำ ๑๐ อัน เสวียนหม้อน้ำ ๑๐ อัน เสวียนเช็ดเท้าพระสงฆ์ ๒ อัน ให้ตัดใบตาลส่งให้ราชบัณฑิตลงยันต์ตะบองเพ็ชร ลงด้วยสัพเพเทวาปีสาเจวจนจบ ๕๐๐ อัน จะได้ทูลเกล้าฯ ถวายพระเจ้าอยู่หัว แลเจ้าต่างกรม แลพระเจ้าลูกเธอ

ให้ราชบัณฑิตนุ่งขาวห่มขาวอ่านคำอาราธนาเทวดาเพลาบ่าย ๓ วัน นิมนต์พระสงฆ์วันฉันบวดเพลาเช้าเพลาเพน ประกาศเทวดาเพลาเย็น ปูผ้าขาวพับ ๑ สวดสมัย ๒ พับ สวดธรรมจักร ๒ พับ รวมกัน ๕ พับ วันยิงอาฏานาถวายแต่เพลาเดียว

ให้เจ้าพนักงานทั้งนี้อยู่เฝ้ารักษาของ ๆ หลวงจงทุกพนักงาน อย่าให้ขาดแต่สิ่งหนึ่งสิ่งใดได้เปนอันขาดทีเดียว

นิมนต์สวด พระพนรัตน ๑ พระธรรมกิติ ๑ พระธรรมเจดีย์ ๑ พระสุเมธใหญ่ ๑ พระโพธิวงศ์ ๑ พระสุเมธน้อย ๑ พระวรญาณ ๑ พระเทพมุนี ๑ พระอริยมุนี ๑ พระรัตนมุนี ๑ รวม ๑๐ คู่สวด ถานานุกรม ๕๔ รวมทั้งสิ้น ๖๔ รูป สวดพิธีอาพาธพินาศบนพระที่นั่งสุทธาสวรรย์ณวันเดือนอ้าย ขึ้น ๗ ค่ำ ปีระกา ตรีนิศก ครั้นณวันเดือนอ้าย ขึ้น ๑๐ ค่ำ ฉันเช้า ฉันเพน แล้วเชิญพระสิหิงค์ ๒ พระห้ามสมุท ๑ รวม ๓ พระองค์

พระยานุมาศ องค์หนึ่ง ๒๘ องค์หนึ่ง ๒๘ องค์หนึ่ง ๒๘ รวม ๓ องค์ ๘๔ หามพระเขี้ยวแก้ว ๑๖ รวม ๑๐๐ เครื่องสูง ๒ สำรับ ทั้งบังพระสูริย์ ๔๔ รวม ๑๔๔ หามพระสงฆ์ประน้ำรอบนอก ๑๐ องค์ ๘๐ หามพระสงฆ์ประน้ำในพระราชวัง ๕ องค์ ๔๐ รวม ๑๒๐ หามปี่พาทย์ ๔ สำรับ ๆ ละ ๕ คน ๒๐ หามกลอง ๒ สำรับ ๆ ละ ๓ คน ๖ รวม ๒๖ เกณฑ์หามปี่พาทย์ ๓๒ เกณฑ์หามกลองแขก ๑๖ รวม ๔๘ แตรงอน ๑๐ แตรฝรั่ง ๑๐ รวม ๒๐ เกณฑ์ถือปืนขับปิศาจกองกลาง ๒๐๐ เกณฑ์หามวอพระสงฆ์ตามพระเจ้าประน้ำ ๑๐ วอ ๘๐ รวมทั้งสิ้น ๖๓๘ คน.