สารานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน/คำปรารภ
ของ
ด้วยข้าพเจ้าได้พิจารณาเห็นว่า เวลานี้โลกได้วิวัฒนาการเจริญก้าวหน้าไปในทุกด้านมากมายหลายอย่าง เมื่อว่าถึงในด้านวิชาการ ข้าพเจ้าเห็นว่าประเทศไทยเรายังล้าหลังต่างประเทศเขาอยู่ไม่ใช่เล็กน้อน ฉะนั้น จึงควรที่จะเร่งรีบทะนุบำรุงส่งเสริมให้ก้าวหน้ายิ่งๆ ขึ้นไป เพราะวิชาการเป็นต้นธารให้เกิดความรู้และความสามารถในอันที่จะประกอบกิจตามหน้าที่ได้ดี ความเจริญงอกงามทั้งทางจิตใจและทางวัตถุ ย่อมเป็นผลสืบเนื่องมาจากวิชาการ วิชาการจึงเป็นมูลฐานสำคัญอย่างหนึ่งที่ก่อให้เกิดความเฉลียวฉลาดและความเจริญงอกงาม ซึ่งรัฐจะต้องสนับสนุนและส่งเสริมอยู่เป็นนิจ เพราะฉะนั้นประเทศที่เจริญแล้วจึงเอาใจใส่ในการสร้างตำรับตำราให้มากขึ้น เพื่อปลูกฝังพลเมืองของเขาให้เป็นผู้เพียบพร้อมด้วยวิชาการ การทะนุบำรุงประเทศจะมุ่งหน้าทะนุบำรุงแต่ทางวัตถุด้านเดียวโดยไม่แลเหลียวถึงด้านวิชาการและจิตใจย่อมไม่ได้จำเป็นต้องทำให้ขนานควบคู่กันไปจึงจะสมดุลกัน ด้วยเหตุนี้ ข้าพเจ้าจึงได้เสนอให้ราชบัณฑิตยสถานจัดทำสารานุกรมขึ้น ทั้งนี้ก็เพราะเนื่องจากปัจจุบันนี้มีความรู้มากอย่างที่จะควรรู้ ถ้าไม่มีตำรับตำราสำหรับย่นเวลาในการศึกษาเล่าเรียนแล้ว กว่าจะรู้อะไรสักอย่างต้องเสียเวลาค้นมาก ถ้าเรามีหนังสือสารานุกรมอยู่ จะเปิดดูได้ทีเดียวไม่ต้องเสียเวลาค้นหาในหนังสือต่างๆ ด้วยเหตุผลนี้นานาอารยประเทศ จึงได้ทำหนังสือสารานุกรมซึ่งบรรจุความรู้แทบทุกสาขาวิชาไว้ เพื่อให้พลเมืองของเขาศึกษาค้นคว้าได้ง่ายไม่เสียเวลา
บัดนี้เป็นที่น่ายินดีว่า ราชบัณฑิตยสถาน โดยคณะบรรณาธิการทำสารานุกรม ได้จัดทำสารานุกรมคำในอักษร ก. บางคำเสร็จเรียบร้อยแล้ว และจะได้จัดตีพิมพ์ออกเผยแผ่ อันนับได้ว่าเป็นสารานุกรมเล่มแรกในประเทศไทย ข้าพเจ้าในนามของรัฐบาลขอขอบคุณคณะบรรณาธิการทำสารานุกรม ตลอดจนกระทรวงทบวงกรม และท่านผู้ชำนาญศาสตร์ต่างๆ ที่ได้อุตสาหะร่วมแรงร่วมใจกันสร้างสารานุกรมขึ้น ซึ่งถือได้ว่าเป็นผู้มีส่วนร่วมกันสร้างสมบัติอันยั่งยืนถาวรและมีค่าให้ไว้แก่ชาติไทย อันจะเป็นมรดกตกทอดไปยังอนุชนชาวไทยในกาลต่อไป และเป็นเครื่องหมายของความก้าวหน้าทางวิชาการ ซึ่งควรจะได้ภูมิใจว่าได้ช่วยกันสร้างสิ่งสำคัญอันมีค่าสุดพรรณนาให้แก่ชาติ ขออำนาจคุณพระศรีรัตนตรัย จงคุ้มครองปกปักรักษาให้ท่านที่ปรึกษา คณะบรรณาธิการ เลขานุการ ตลอดจนผู้ชำนาญศาสตร์ต่างๆ ที่ได้มีส่วนร่วมในการทำสารานุกรมนี้ จงบุญมั่นขวัญยืนเจริญด้วยจตุรพิธพรชัย เพื่อได้ช่วยกันสร้างตำราให้เป็นมรดกแก่ชาติสืบไป.
- จอมพล
- (ป. พิบูลสงคราม)
- นายกรัฐมนตรี
- (ป. พิบูลสงคราม)
- จอมพล
ทำเนียบรัฐบาล
๑๐ ธันวาคม ๒๔๙๗