หน้า:กม ร ๕ (๑) - ๒๔๓๖.pdf/236

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
224
เล่ม ๑
ลักษณหัวเมืองทำสัญญากับคนต่างประเทศ

ผู้ครองเมืองประเทศราชผู้ว่าราชการเมืองกรมการเมืองเอกเมืองโทเมืองตรีเมืองจัตวาฝ่ายเหนือฝ่ายใต้ทั่วพระราชอาณาเขตร ให้ทำตามข้อพระราชบัญญัติจงทุกข้อทุกประการ ๚ะ

มาตราหนังสือสัญญาที่ผู้ครองเมืองประเทศราชแลหัวเมืองเอกเมืองโทเมืองตรีเมืองจัตวาที่จัทำสัญญากันกับคนชาวต่างประเทศก็ดี ชาวสยามก็ดี ต้องแบ่งเปนสองอย่าง ๆ หนึ่งเรียกว่าปับลิก คือ เปนของแผ่นดิน อย่างหนึ่งเรียกว่าไปรเวศ คือ เปนของ ๆ ผู้นั้น ๚ะ

มาตราคนชาวต่างประเทศฤๅชาวสยามจะทำหนังสือสัญญาด้วยการทำป่าไม้ขุตแร่ทำเข้าสานดีบุกร่อนทองขุดคลองทำทางทำปลาผูกภาษีอากรทำสวนไร่นาที่ไม่มีเจ้าของ ๆ อื่นที่เปนของแผ่นดิ แลเรื่องใช้เลขไพร่หลวงสำหรับเมือง อย่างนี้เปนหนังสือสัญญาปับลิกทั้งนั้น เปนของแผ่นดิน ฯะ

มาตราถ้าคนชาวต่างประเทศกับชาวสยามจะทำหนังสือสัญญาด้วยการรับซื้อขายสิ่งของต่าง ๆ จ้างคนช้างม้าเช่าที่เช่าเรือเช่าตึดเช่าโรงเช่าแพที่มีเจ้าของแลรับเหมาทำการต่าง ๆ อย่างนี้เปนหนังสือสัญญาไปรเวศทั้งนั้น เปนธุระของผู้ที่ทำหนังสือสัญญานั้น ฯะ