หน้า:กม ร ๕ (๑) - ๒๔๓๖.pdf/31

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
เล่ม ๑
19
ลักษณตรวจคลอง

ให้ไปถามนายคลอง ๆ จะได้ชี้แจงสั่งสอนให้รู้ธรรมเนียม ถ้าแลเรือไปมาในลำคลองแห่งหนึ่งแห่งใดสวนโดนกันแตกหักเสียหายล่มจม นายคลองจะปรับให้คนที่กระทำผิดธรรมเนียมใช้ของที่เสียหายไปฝ่ายเดียว ถ้าแลชาวเรือไปมาโดนกันแตกหักเสียหายล่มจม ฝ่ายผู้กระทำผิดธรรมเนียมมีอำนาจมีพวกพ้องมาก ช่วยกันเอาความเท็จเปนความจริงอ้างอิงเอาพยานจะให้ชะนะแก่ความสัตย์ความจริงความยุติธรรมของเขา นายคลองชำระพิจารณาเปนสัตย์ นายคลองจะเอาสิ่งของที่ผู้เสียหายนั้นตั้งปรับไหมตรีคูณ ด้วยผู้นั้นถืออำนาจข่มขี่ท่านให้ท่านได้ความเดือดร้อน แล้วจะเอาสินเดิมมากน้อยเท่าใด จะคืนให้แก่เจ้าของที่เสียหายหนึ่งส่วน เหลือสองส่วนให้ยกไว้เปนของแผ่นดิน

มาตราว่า ลำคลองเก่าใหม่ใหญ่น้อยทั้งปวงซึ่งห่างกำแพงพระนครออกไปนั้น ควรจะต้องมีถนนริมคลองฝั่งหนึ่งฝั่งใดกว้าง ๔ ศอกฤๅ ๖ ศอกพอให้คนเดินไปมาค้าขายแลกิจการอื่น ๆ โดยสดวก ถ้าแลมีคลองแยกฤๅลำกระโดงที่จะไขน้ำเข้าสวนเข้านาขวางตัดถนนริมคลองฟากหนึ่งฟากใด ก็ให้นายคลองบังคับผู้ที่มีประโยชน์จะใช้คลองแยกแลลำกระโดงนั้นให้ทำตะพานค่ามคลองแยกแลลำกระโดงจงทุกแห่ง ด้วยจะให้คนเดินไปมาตามถนนริมคลองโดยสดวกมิได้ขัดขวาง การที่จะทำตะพานค่ามคลอง