บังคับบัญชาแต่ว่าไม่ใช่กฎหมายนั้น ของดไว้จะไม่กล่าวในที่นี้ ซึ่งจะนอกวงที่กำหนดไว้โดยไม่จำเป็น
เมื่อเรารู้แล้วว่า อะไรคือกฎหมาย เราควรจะรู้ต่อไปด้วยว่า กฎหมายเป็นมาอยางไร สมัยเดิม ๆ จะ ค้นคว้าหาหลักฐานมาอ้างอิงได้ยาก เท่าที่ปรากฏในกฎหมาย ๒ เล่ม นอกจากกฎมณเฑียรบาล ปีจุลศักราช ๗๒๐ ฉะบับ ๑ ลักษณะกบฎศึก จุลศักราช ๗๖๙ กับ ๙๕๕ รวม ๒ ฉะบับ และพระราชกำหนดเก่า จุลศักราช ๘๘๙ อีกฉะบับ ๑ แล้ว ก็ไม่มีพระราชกำหนดกฎหมายที่ออกใช้เก่าเกินปีจุลศักราช ๑๐๐๑ ขึ้นไป
ก่อนแต่นั้น ข้าพเจ้าเข้าใจว่า คงจะได้ยอมรับข้อบัญญัติในสาสนาและจารีตประเพณีขึ้นบังคับคดีความ หรือตามที่ผู้ชำระคดีคิดเห็นว่าเป็นธรรมที่จะตัดสินเช่นนั้น ดั่งที่เราจะเห็นได้ในคดีตัวอย่างที่อ้างไว้ในพระอัยยการลักษณะธรรมศาสตร์ว่า ครั้นอยู่มามีบุรุษ ๒ คนทำไร่แตงใกล้กัน เมื่อปลูกแต่งนั้น เอาดินพูนเป็นถนนกลาง แตงก็เลื้อยพาดผ่านข้ามถนนเข้าติดเนื่องเป็นอันเดียวกัน เมื่อเป็นผลนั้น บุรุษทั้ง ๒ ต่างคนต่างเก็บแตง จึ่งเกิดวิวาทวาทา พากันมายังมโนสารอำมาตย์ให้บังคับคดีนั้น มโน
