ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปิดการศึกษาสำหรับทวยราษฎร์ ซึ่งแต่ก่อนใครอยากรู้หนังสือโดยมากก็เรียนกันตามวัด กุลบุตรกุลธิดาที่ไม่ได้เรียนมีโดยมาก นี่เป็นพระบรมราโชบายข้อ ๑ เพื่อเร่งรัดให้ชาติเจริญรุ่งเรืองเทียมทันกับนานาประเทศ ด้วยพระมหากรุณาธิคุณอันนี้ เราจึงผ่านพ้นมหาภัยมาเป็นเอกราช
ด้วยความจำเป็นข้อนี้ กระทรวงธรรมการในครั้งกระโน้นเป็นเจ้าหน้าที่จัดการศึกษา ได้แบ่งหน่วยราชการออกเป็นกรม ๆ คือ กรมธรรมการ กรมสังฆการี กรมศึกษาธอการ และกรมราชบัณฑิต
กรมศึกษาธิการไว้วางนโยบายเอาวัดเป็นโรงเรียน เพราะวัดมีศาลาการเปรียญอยู่พร้อมที่จะใช้เป็นตัวโรงเรียนได้ โดยมิต้องใช้พระราชทรัพย์จัดสร้างขึ้นใหม่ แต่ส่วนครูที่จะสอนตามแบบใหม่ คือ ครูคน ๑ สอนศิษย์ได้คราวละหลาย ๆ คน และต้องมีความรู้ตามความต้องการให้เหมาะแก่สมัย กระทรวงธรรมการจึงต้องจัดการสร้างสรรค์ครูขึ้น โดยตั้งโรงเรียนฝึกหัดอาจารย์ที่สถานสายสวลี ซึ่งเวลานั้นได้จัดเป็นโรงเลี้ยงเด็ก
ด้วยเหตุที่การคมนาคมของโลกติดต่อกันสะดวกเข้า ชาวต่างประเทศก็เข้ามาสู่เมืองไทยมากขึ้น และทางการเมืองเราก็ต้องมีการทำสัญญาทางพระราชไมตรีกับนานาประเทศทางตะวันตกหลายชาติ
