หน้า:นิทานโบราณคดี - ดำรงราชานุภาพ - ๒๔๘๗.pdf/275

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
260

วันนั้น กะซวงนครบาลไห้ข้าราชการผู้ไหย่ไนกะซวงคุมพลตระเวนลงไปกองหนึ่งเพื่อจะห้ามวิวาท แต่พวกอั้งยี่มากกว่า 1,000 กำลังเลือดร้อน รบพุ่งกันไม่อ่อนน้อม ก็ไม่สามาถจะทำอะไรได้ หนังสือพิมพ์ว่า พวกอั้งยี่รบกัน 2 วัน ยิงกันตายสัก 20 คน ถูกบาดเจ็บกว่า 100 เอาคนเจ็บไปฝากตามบ้านฝรั่งที่หยู่ไนแถวนั้น ถึงวันสุกร์ที่ 21 มิถุนายน ทหานก็ลงไปปราบ

เพราะเหตุทหานจึงลงไปปราบอั้งยี่ไนครั้งนั้น ควนจะเล่าถึงประวัติทางฝ่ายทหานที่ปราบอั้งยี่เปนครั้งแรกไว้ด้วย แต่เดิม ทหานบกแยกการบังคับบันชาเปนกรม ๆ ต่างขึ้นตรงต่อพระองค์พระเจ้าหยู่หัวเหมือนกันทั้งนั้น ทหานเรือก็เปนเช่นเดียวกัน เมื่อ พ.ส. 2427 โปรดไห้ตั้งกรมยุธนาธิการขึ้น และรวมการบังคับบันชาทหานบกทุกกรมกับทั้งทหานเรือไห้ขึ้นหยู่ไนกรมยุธนาธิการ เมื่อได้ข่าวว่า พวกอั้งยี่จะตีกันเปนขนานไหย่ไนกรุงเทพฯ พระเจ้าหยู่หัวตรัดแก่สมเด็ดเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภานุพันธุวงส์วรเดช เมื่อยังเปนกรมพระ (จะเรียกต่อไปตามสะดวกหย่างเรียกไนรัชกาลที่ 7 ว่า สมเด็ดพระราชปิตุลา) ผู้บันชาการกรมยุธนาธิการว่า ถ้ากะซวงนครบาลไม่สามาถจะระงับได้ จะต้องไห้ทหานปราบ กรมยุธนาธิการมีเวลาเตรียมตัว 2 วัน คนะบันชาการมีสมเด็ดพระราชปิตุลาเปนนายพลเอกผู้บันชาการ พระองค์หนึ่ง สมเด็ดเจ้าฟ้า กรมพระนริสรานุวัดติวงส์ เมื่อยังเปนกรมขุน เปนนายพลตรีจเรกรมยุธนาธิการ พระองค์หนึ่ง ตัวฉัน เมื่อยังเปนกรมหมื่น เปนนาย