เรื่องที่พม่ากับไทยเจรจาความเมืองกันครั้งที่ ๔ นี้ หาได้กล่าวในหนังสือพระราชพงศาวดารไม่ ไปมีปรากฎในพงศาวดารพม่าว่า เมื่อปีขาลนั้น ราชทูตไทยออกไปเมืองพม่า ได้เข้าเฝ้าพระเจ้าปดุงที่พลับพลาณเมืองเมงกูเมื่อเดือน ๓ แรม ๗ ค่ำ บอกวันเดือนมั่นคงดังนี้ แลมีจดหมายเหตุฝ่ายไทยประกอบอิกฉบับ ๑ ครั้งเฮนรีเบอรนี ทูตอังกฤษเข้ามาเมื่อต้นรัชกาลที่ ๓ ในครั้งนั้นไทยได้ช่วยอังกฤษตีเมืองพม่า ครั้นพม่าแพ้ อังกฤษชวนไทยให้ทำหนังสือสัญญากับพม่า ฝ่ายไทยไม่ยอม อ้างว่า พม่าไม่มีสัตย์ ได้มาขอเปนไมตรีกับไทยแต่ก่อนมาหลายครั้ง จนในที่สุดเมื่อตอนปลายรัชกาลที่ ๑ พม่ามาขอเปนไมตรี ไทยได้ยอมรับที่จะเปนไมตรีด้วย จนได้แต่งทูตไปมาถึงกันแล้ว ต่อมาไม่ช้าพม่าก็ลอบมาตีหัวเมืองไทยอิก ที่จะทำหนังสือสัญญากับพม่า เห็นว่าหามีประโยชน์อันใดไม่ ความที่กล่าวมานี้ยุติต้องกับที่อ้างในพงศาวดารพม่า จึงควรเชื่อเปนหลักฐานว่า พม่ากับไทยได้เจรจาความเมืองกันเมื่อปีขาล พ.ศ. ๒๓๔๙ แลครั้งนี้จวนจะได้เปนไมตรีกันจริงยิ่งกว่าครั้งอื่น จะเก็บเนื้อความเรื่องเจรจาความเมืองครั้งปีขาลซึ่งปรากฎอยู่ในที่ต่าง ๆ รวมมาเรียบเรียงลงต่อไปนี้
หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๒๑) - ๒๔๖๔.pdf/23
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๑๑
