หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๒๑) - ๒๔๖๔.pdf/4

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว


พระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช เจ้ากรมในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธ์วงศ์วรเดช มีนามเดิมว่า แย้ม นามสกุลว่า สินศุข สืบสาโลหิตมาจากสกุลนักรบอันสูงศักดิ์สกูล ๑ คือ เปนบุตรเจ้าพระยายมราช (ศุข) ๆ เปนบุตรพระยากลาโหมราชเสนา (ทองอิน) ๆ เปนบุตรเจ้าจุ้ยกรมขุนอินทรพิทักษ์ ซึ่งเปนโอรสของขุนหลวงตากเจ้ากรุงธนบุรี

เจ้าพระยายมราช (ศุข) จะได้เปนตำแหน่งใดแต่เดิมไม่ปรากฎ ๆ แต่เมื่อเปนพระยาเพชรบุรีในรัชกาลที่ ๓ แต่เข้าใจว่าเห็นจะเคยราชการทัพศึกมาแต่ครั้งพระยากลาโหมราชเสนาผู้บิดาเปนแม่ทัพไปรักษาเมืองถลางเมื่อรัชกาลที่ ๒ เพราะฉนั้น จึงได้เปนนายทัพน่าคราวพระยาศรีพิพัฒน์ (ทัด) คือ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ, ปราบแขกเมื่อ พ.ศ. ๒๓๘๑ ซึ่งปรากฎอยู่ในหนังสือเรื่อง “จดหมายเหตุหลวงอุดมสมบัติ” นั้น ภายหลังพระยาเพชรบุรี (ศุข) ได้เปนพระยาสุรเสนา ครั้นที่ถึงรัชกาลที่ ๔ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปนเจ้าพระยายมราช

เจ้าพระยายมราช (ศุข) มีบุตรและธิดาอันเกิดแต่เอกภรรยาและอนุภรรยาต่างกันมากหลาย อนุภรรยาผู้ ๑ ชื่อ สาด เปนชาวเพชรบุรี บุตรและธิดาที่มีกับภรรยาผู้นี้ ๔ คน คือ ที่ ๑นายบัว เปนมหาดเล็กหลวงที่ ๒ นายเอม เปนมหาดเล็กหลวง ที่ ๓ นางเจียนบุนนาก อนุภรรยา