หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๒๑) - ๒๔๖๔.pdf/92

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๘๐

สวนลัทธิพระธรรมวินัย วางระเบียบข้อวัตรปฏิบัติของพระภิกษุสงฆ์ให้เคร่งครัด มีผู้ศรัทธาประพฤติตามเปนอันมากมาแต่ครั้งยังทรงผนวชคงเลื่องฦๅออกไปถึงเมืองพม่า พระเจ้ามินดงจึงอยากทราบว่า เมื่อพระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จผ่านพิภพแล้ว จะทรงจัดการฝ่ายพระพุทธจักรต่อมาประการใดบ้าง เพราะในเวลานั้นพระเจ้ามินดงกำลังปรารภจะบำเพ็ญเปนพุทธสาสนูปถัมภกให้เปนพระเกียรติยศแก้การที่พระเจ้าแผ่นดินพม่ารัชกาลก่อนแพ้สงครามอังกฤษ แต่เห็นจะยังมีความข้ออื่นอิกซึ่งเปนมูลเหตุให้พม่าแต่งทูตเข้ามาครั้งนั้น เพราะการที่แต่งทูตมาทางไกลต้องลงทุนรอนมาก การอันใดที่ทูตจะทำให้เปนประโยชน์ได้คงจะสั่งให้มาทำด้วยทั้งนั้น พิเคราะห์ดูกิจการอย่างอื่นซึ่งอาจจะเปนความมุ่งหมายขอบพม่าที่แต่งทูตมาครั้งนั้น สันนิษฐานว่า เห็นจะมีการที่พระเจ้ามินดงให้ทูตพม่ามาสืบอิก ๒ อย่าง คือ

อย่างที่ ๑ เมื่อปีเถาะ พ.ศ. ๒๓๙๗ ไทยได้ทำหนังสือสัญญาทางพระราชไมตรีกับอังกฤษ แลต่อมาในต้นปีมโรง พ.ศ. ๒๓๙๙ ได้ทำหนังสือสัญญาทางพระราชไมตรีกับอเมริกันกับฝรั่งเศสอิก ๒ ชาติ ข่าวนี้คงทราบไปถึงเมืองพม่า ฝ่ายพม่าได้เคยทำหนังสือสัญญากับอังกฤษ แต่เปนสัญญาทำเมื่อแพ้สงครามครั้งแรก มาเมื่อแพ้สงครามอังกฤษครั้งที่ ๒ พระเจ้ามินดงไม่ยอมทำหนังสือสัญญา อ้างว่า พระเจ้าภุกามแมงที่ถูกปลงจากราชสมบัติเปนผู้ทำสงคราม พระเจ้ามินดง