หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๕๕) - ๒๔๗๓.pdf/14

๑๑

จากเมืองต่างประเทศบรรทุกสินค้าซึ่งต้องการใช้ในราชการเข้ามา รัฐบาลต้องซื้อได้ก่อน จึงเกิดเป็นธรรมเนียมในเวลาเมื่อเรือเข้ามาจากเมืองต่างประเทศ เจ้าพนักงานต้องลงไปตรวจดูสินค้าที่รัฐบาลต้องการก่อน เมื่อพบแล้วก็คัดไว้ ห้ามมิให้ขายแก่ผู้หนึ่งผู้ใด ต่อสินค้าที่รัฐบาลไม่ต้องการจึงยอมให้จำหน่าย เข้าใจว่า ข้อนี้เป็นมูลเหตุที่ปรากฏในหนังสือพระราชพงศาวดารเนือง ๆ ว่า เมืองนั้นเอาปืนเข้ามาถวายเท่านั้นบอก เมืองนี้เอา ปืนเข้ามาถวายเท่านั้นบอก เพราะปืนเป็นของต้องการใช้ในราชการ และจะยอมให้ผู้อื่นสะสมไม่ได้ เมื่อมีเข้ามา รัฐบาลต้องบังคับซื้อ การถูกบังคับซื้อ เจ้าของมักจะได้ราคาต่ำ ถ้าเป็นของถวาย เจ้าของได้รับสิ่งสินค้าตอบแทนคุ้มราคาปืน และยังจำหน่ายสินค้าอื่นได้สะดวก เพราะเหตุที่ยกความชอบของเจ้าของในข้อที่ถวายปืนนั้นด้วย เข้าใจว่า อันนี้เป็นวิธีที่ไทยหาเครื่องศัสตราวุธจากต่างประเทศมาใช้ในการป้องกันพระนครตั้งแต่ครั้งกรุงเก่าตลอดมา มีตัวอย่างปรากฏในรัชชกาลที่ ๒ นี้ เมื่อปีมะเส็ง ตรีศก จุลศักราช ๑๑๘๓ พ.ศ. ๒๓๖๔ มีลูกค้าอเมริกันคนหนึ่งชื่อ กัปตันแฮน เข้ามาค้าขาย มีปืนคาบศิลาเข้ามาจำหน่ายด้วย เมื่อกัปตันแฮนทราบว่า ไทยกำลังต้องการปืน ได้ถวายปืนคาบศิลาถึง ๕๐๐บอก ในจดหมายเหตุกล่าวว่า ทรงพระราชดำริว่า กัปตันแฮนได้เอาปืนเข้ามาขายให้เป็นกำลังแผ่นดินถึง ๒ ครั้ง มีความชอบ โปรดตั้งให้กัปตันแฮนเป็นหลวงภักดีราช พระราชทานถาดหมากคณโฑกาไหล่เป็นเครื่องยศ ส่วนปืนที่กัปตันแฮนถวาย ๕๐๐ บอกนั้น ก็พระราชทานสิ่งของตอบแทนคุ้มราคาปืน และยก