หน้า:พงศาวดาร (หัตถเลขา) - ๒๔๕๗.pdf/570

532

อธิบายเรื่องในรัชกาลสมเด็จพระไชยราชาธิราช

เมืองที่เจ้านายครองต่อ ๆ กันมาตั้งแต่สมเด็จพระบรมไตรโลกนารถ สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ แลที่สุด สมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูรเองก็ได้ทรงครอง ต่อกันมาถึง ๓ พระองค์ เพราะถ้าว่างเจ้านายครองลงคราวใด ก็เคยเกิดเหตุไม่เรียบร้อย เมื่อสมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูรได้ราชสมบัติกรุงศรีอยุทธยา พระเจ้าลูกเธอยังทรงพระเยาว์ เห็นจะให้น้องยาเธอ คือ พระไชยราชา ขึ้นไปครองกระมัง ประการที่ ๒ การชิงราชสมบัติอย่างพระไชยราชาธิราชชิงราชสมบัติพระรัฏฐาธิราชนี้ เมื่อครั้งสมเด็จพระราเมศวรชิงราชสมบัติเจ้าทองลันว่า ระยะเวลา ๗ วัน เพราะสมเด็จพระราเมศวรอยู่ที่เมืองลพบุรี เปนที่ใกล้ นี่ระยะเวลาตามที่ว่าในพระราชพงษาวดารถึง ๕ เดือน ควรเห็นว่า เพราะจะอยู่เมืองไกล ประการที่ ๓ ในแผ่นดินสมเด็จพระไชยราชาธิราช ปรากฎอยู่แผ่นดินเดียวที่ตั้งขุนนางเปนเจ้าเมืองพิศณุโลก (พอสิ้นสมเด็จพระไชยราชา หัวเมืองเหนือก็กลับไม่เรียบร้อย ดังปรากฎอยู่ในเรื่องครั้งสมัยขุนวรวงษาธิราช ถึงแผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ จึงตั้งพระมหาธรรมราชาขึ้นไปครองเมืองพิศณุโลกให้เปนเจ้านายครองอิก) แต่ในแผ่นดินสมเด็จพระไชยราชาธิราชเอง ได้ทำศึกข้างเหนือกับพม่าแลเมืองเชียงใหม่หลายคราว ทำศึกคราวใดก็เอากองทัพหัวเมืองเหนือเปนกองน่าทุกที ข้อนี้น่าจะเห็นว่า เพราะสมเด็จพระไชยราชาธิราชทรงชำนิชำนาญราชการเมืองเหนือ แลเปนที่นับถือยำเกรงของชาวเมืองเหนือ โดยได้เคยทรงปกครองมาแล้ว จึงไม่มีเหตุวุ่นวายอันใดในเมืองเหนือ