หน้า:พงศาวดาร (หัตถเลขา) - ๒๔๕๗.pdf/576

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
538
อธิบายเรื่องในรัชกาลสมเด็จพระไชยราชาธิราช

รามาธิบดีทรงราชย์มาได้ ๓๗ ปีทิวงคต สมเด็จพระยางามขัติยราชา ราชโอรส ได้ทรงราชย์ต่อมา มีพระนามว่า สมเด็จพระศรีสุคนธบทราชาธิราชรามาธิบดี ทรงราชอยู่ ๕ ปี ขุนหลวงพระเสด็จชื่อ เจ้ากัน เดิมเปนบุตรมนตรีในเมืองปาสาณ คิดขบถลอบปลงพระชนม์สมเด็จพระศรีสุคนธบทเสีย พระจันทราชา ผู้เปนพระอนุชาของสมเด็จพระศรีสุคนธบท หนีเข้ามพาึ่งพระบารมีอยู่ในกรุงศรีอยุทธยา ๙ ปี ได้กำลังไทยออกไปช่วย ตั้งตัวได้ที่เมืองโพธิสัตว แล้วไปทำศึกกับเจ้ากันอยู่ ๑๑ ปี มีไชยชนะ ฆ่าเจ้ากันตาย ได้ราชสมบัติกรุงกัมพูชาคืน แล้วไปตั้งราชธานีอยู่เมืองลแวก อาไศรยเหตุที่พระเจ้ากรุงกัมพูชาต่อ ๆ มาในสมัยนั้นทรงราชย์อยู่ที่เมืองลแวก ในหนังสือพระราชพงษาวดารในแผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิแลสมเด็จพระนเรศวรจึงเรียกพระเจ้ากรุงกัมพูชาว่า พระยาลแวก.

ในหนังสือพระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัดถเลขา นี้ (ตอนแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าเสือ) กล่าวถึงตำนานการขุดคลองลัดในแม่น้ำเจ้าพระยาตั้งแต่แผ่นดินสมเด็จพระไชยราชาธิราชเปนต้นมามีหลายคลอง เรื่องคลองลัดเหล่านี้ พระยาโบราณราชธานินทร์ได้เอาเปนธุระตรวจสอบแผนที่ได้ความควรจะนำมากล่าวไว้ที่นี้.

ลำแม่น้ำเจ้าพระยาเดิม ตั้งแต่ปากน้ำเจ้าพระยาขึ้นมา เดินตามแม่น้ำทุกวันนี้ขึ้นมาจนถึงปากคลองบางกอกใหญ่ (หรือที่