หน้า:พงศาวดาร (หัตถเลขา) - ๒๔๕๗.pdf/579

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
541
อธิบายเรื่องในรัชกาลสมเด็จพระไชยราชาธิราช

ในหนังสือพระราชพงษาวดาร ฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม แลฉบับพระราชหัดถเลขา นี้ กล่าวความต้องกันว่า เมื่อสมเด็จพระไชยราชาธิราชเสด็จขึ้นไปตีเมืองเชียงใหม่ครั้งที่ ๒ กลับลงมา ประชวรเปนปัจจุบัน สวรรคตกลางทาง แต่ในฉบับหลวงประเสริฐกล่าวต้องกันกับจดหมายเหตุของปินโตโปจุเกตว่า ต่อเสด็จกลับมาถึงพระนครแล้ว จึงสวรรคต ปินโตกล่าวความต่อไปอิกว่า เมื่อสมเด็จพระไชยราชาธิราชเสด็จไปทัพในครั้งนั้น ให้พระมเหษี (ซึ่งหมายความว่า ท้าวศรีสุดาจันทร์) เปนผู้สำเร็จราชการรักษาพระนคร พระมเหษีมีชู้ตั้งครรภ์ขึ้น เกรงความนั้นจะทราบถึงสมเด็จพระไชยราชาธิราช เมื่อเสด็จกลับถึงพระนคร จึงเอายาพิศม์เจือลงในน้ำนมโคให้เสวย ประชวรอยู่ ๕ วัน มอบเวนราชสมบัติแก่พระยอดฟ้า ราชโอรส แล้วก็สวรรคต ดังนี้ ความที่เถียงกันในข้อนี้ ข้าพเจ้าได้พิจารณาดูด้วยเหตุผลทั้งปวง เชื่อว่า สมเด็จพระไชยราชาธิราชสวรรคตเมื่อเสด็จกลับมาถึงพระนครแล้ว แต่ข้อพิจารณาเรื่องท้าวศรีสุดาจันทร์ จะกล่าวต่อไปเมื่ออธิบายเรื่องตอนขุนวรวงษาธิราชชิงราชสมบัติ.

อธิบายเรื่องในสมัยขุนวรวงษาธิราช

เรื่องพงษาวดารตอนนี้เปนเรื่องความชั่ว ไม่น่าอธิบาย แต่หนังสือที่เรียงเรื่องไว้ ถ้าอ่านโดยไม่พิเคราะห์ อาจจะไม่เข้าใจ