หน้า:พระราชบัญญัติลักษณะเกณฑ์ทหาร ร.ศ. 124.PDF/1

เล่ม ๒๒ หน้า ๕๑๓

วันที่ ๓ กันยายน ๑๒๔

ราชกิจจานุเบกษา

---

บาญชีรายงานน้ำฝนต้นเข้าและราคาเมล็ดธัญญาหารที่ซื้อขายกันในพื้นเมืองกับจำนวนสัตว์พาหนะที่ป่วยเปนโรคล้มในหัวเมืองต่าง ๆ ตั้งแต่วันที่ ๑ ถึงวันที่ ๓๐ เดือนมิถุนายน ศก ๑๒๔ หน้า ๕๒๙ ตราราชโองการ พระราชบัญญัติลักษณเกณฑ์ทหาร รัตนโกสินทรศก ๑๒๔ พระราชปรารถ  มีพระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวดำรัสเหลือเกล้าฯ ให้ประกาศทราบทั่วกันว่า การปกครองอาณาจักร์ทั่วทุกประเทศจักต้องมีกำลังพลทหารไว้สำหรับป้องกันข้าศึกศัตรูก็จะพึงมีมาทั้งภายในและภายนอก เพราะฉนั้นทั่วทุกประเทศย่อมต้องจัดการทำนุบำรุงกำลังทหารของประเทศนั้น ๆ โดยวิธีการอันสมควรแก่ภูมิประเทศทั่วกันตั้งแต่โบราณสมัยสืบมาจนตราบเท่าทุกวันนี้ ก็และวิธีการเกณฑ์กำลังทหารในพระราชอาณาจักร์สยามนี้ตามราชประเพณีมีกฎหมายสืบมาแต่โบราณว่า

บรรดาพลเมืองที่เปนชายเมื่ออายุถึงฉกรรจ์แล้วทุก ๆ คน จะต้องมาลงทะเบียนหมายหมู่เข้าสังกัดหมวดกองกรมรับราชการตามหน้าที่ มีข้าราชการเปนเจ้าหมู่นายกองควบคุม เมื่อมีการทัพศึกกรมใดต้องเกณฑ์เจ้าหมู่นายกองก็จะควบคุมไพร่พลในกรมนั้น ๆ ไปราชการทัพศึก ในเวลาปรกติไพร่พลต้องมีเวรผลัดกันเข้ามาอยู่ประจำทำราชการคนหนึ่งปีละ ๓ เดือน นอกจากเวลาเรียกระดมเข้ามารับราชการจรเปนครั้งเปนคราวจนแก่ชราอายุกว่า ๖๐ ปีไพร่พลจึงจะได้ปลดพ้นจากหน้าที่ราชการ ประเพณีมีมาแต่เดิมดังนี้ เมื่อทรงพระกรุณาโปรดให้เริ่มฝึกหัดจัดระเบียบการทาหรตามแบบวิธียุทธ์อย่างใหม่ ได้โปรดให้ยกทะเบียนไพร่พลบางกรมมาฝึกหัดจัดเปนทหารอย่างใหม่ แต่ก็คงเกณฑ์คนเหล่านี้ด้วยวิธีเดิม เปนแต่เปลี่ยนแปลงบ้างเล็กน้อย ส่วนไพร่พลในกรมและกองอื่น ๆ ซึ่งไม่ต้องฝึกหัดเปนทหารอย่างใหม่ ก็คงลงทะเบียนและรับราชการตามแบบเก่าสืบมา  เพราะเหตุที่ไพร่พลอันมีสังกัดในบางกรมต้องฝึกหัดแต่ในบางกรมไม่ต้องฝึกหัด และเพราะเหตุที่รัฐบาลเมื่อไม่ต้องการตัวคนมารับราชการ ได้ยอมให้ไพร่พลเสียเงินแทนแรงรับราชการได้จึงพาให้แลเห็นเหมือนหนึ่งว่าไพร่พลพวกหนึ่งต้องรับราชการทหาร แต่อีกพวกหนึ่งเปนเลขไม่ต้องรับราชการทหาร อันที่จริงไพร่พลทั้งปวงย่อมอยู่ในกฎหมายและวิธีเกณฑ์ทหารซึ่งมีสืบมาแต่โบราณอย่างเดียวกัน มิได้งดเว้นเลิกถอนวิธีอันนี้เลย  ทรงพระราชดำริห์ว่า ในปัตยุบันนี้ถ้ามีราชการ