หน้า:พงศาวดาร (หัตถเลขา) - ๒๔๕๕ (๑).pdf/259

๒๐๒

สงครามอยู่แล้ว แล้วได้ข่าวมาว่า ปลายปีก็จะยกทัพมาเอาเมืองหงษา เมืองหงษาเห็นไม่พ้นเงื้อมพระหัดถ์ท่าน แล้วเมืองมอญทั้งปวงก็ไปอ่อนน้อมสิ้น โยมเห็นเหตุดังนี้ จึงมีหนังสือถวายเครื่องบรรณาการไปอ่อนน้อมบ้าง พระมหาเถรได้หังดังนั้นหัวเราะแล้วว่า อันพระนเรศวรสองคนพี่น้องมีศักดานุภาพเข้มแขงศึกสงครามนั้น อาตมาก็แจ้งอยู่สิ้น ถึงมีไชยแก่ชาวหงษาก็แต่ในแว่นแคว้นขัณฑเสมากรุงพระมหานครศรีอยุทธยา จะได้ล้วงเกินถึงแดนนี้ก็หามิได้ แลอาตมภาพพิเคราะห์ดูลักษณราษีมหาบพิตร ก็เห็นจะได้เปนใหญ่ในรามัญประเทศอยู่ ไฉนน้ำพระไทยมหาบพิตรกับลักษณจึงผิดกันนัก อันลักษณอย่างมหาบพิตรนี้ในตำราว่า องอาจ ดุจนิทานพระบรมโพธิสัตวเสวยพระชาติเปนกะแต อาจสามารถจะวิดน้ำในพระมหาสมุทให้แห้ง มิดังนั้น จะมีมานะเหมือนนกน้อยอันบินแข่งพระยาครุธข้ามมหาสาครชเลหลวงอันใหญ่ แลน้ำพระไทยมหาบพิตรมาอ่อนประดุจสัตรีกลัวปิศาจหลอกหลอนนั้น ตำราของอาตมภาพนี้ผิดเสียแล้ว เห็นจะเอาไว้มิได้ จำจะทิ้งน้ำเผาไฟเสีย ว่าแล้วพระมหาเถรทำลาลุกจะไป พระยาตองอูยิ้มแล้วยกมืออาราธนาว่า พระผู้เปนเจ้าอย่าเพ่อไปก่อน พระมหาเถรก็ทรุดนั่งลงดังเก่า พระยาตองอูจึงว่า อันตำราของพระผู้เปนเจ้าเห็นก็จะไม่ผิดกับใจของโยม แต่บัดนี้ โยมยังอ่อนปัญญาความคิดอยู่ อุประมาดังบุรุษอันหลงอยู่ในถ้ำอันมืด ถ้าผู้เปนเจ้าช่วยเอาแสงแก้วมาส่องให้สว่างเห็นหนทางแล้ว ก็จะเดินโดยทางได้สดวก พระมหาเถรจึงว่า การอันนี้ใช่กิจสมณะ แต่อาตมภาพเสียดายพระสาสนากับเอนดูอาณาประชาราษฎรในรามัญประเทศทั้งปวง ก็จะช่วยทำนุบำรุงไปตาม