หน้า:มูลเหตุแห่งการสร้างวัดฯ - ดำรง - ๒๔๗๑.pdf/14

๑๑

ระบัด เป็นต้น ในที่เช่นกล่าวมา มีรอยรากกุฏิและห้องที่สำนักสงฆ์ปรากฎอยู่เป็นอันมาก ในประเทศสยามนี้ก็มีคล้ายกัน เช่น ที่ลานพระปฐมเจดีย์ ข้าพเจ้าได้ลองให้ขุดเนินดินดูแห่งหนึ่งที่ริมถนนขวาพระ ก็พบรากห้องกุฏิพระสงฆ์แต่โบราณ ถ้ำสำหรับบำเพ็ญสมณธรรมก็มีในประเทศนี้ เช่น ที่ถ้ำเขางู จังหวัดราชบุรี และถ้ำคูหาสวรรค์ ถ้ำเขาอกทลุ ในจังหวัดพัทลุง เป็นต้น ในอินเดีย มีที่พระสงฆ์อยู่รวมกันแต่โบราณอีกอย่างหนึ่ง (เห็นจะเกิดขึ้นเมื่อชั้นเขียนพระไตรปิฎกลงเป็นตัวอักษรแล้ว) เป็นทำนองมหาวิทยาลัยสำหรับเรียนธุระในพระพุทธสาสนา เช่น ที่เรียกว่า สำนักนาลันทะ อยู่ในแขวงเมืองปาตลีบุตร เป็นต้น ถึงกระนั้น ก็สันนิษบานว่า เป็นแต่ที่พระสงฆ์อาศัยสำนักอยู่ชั่วคราวทุกแห่ง ที่จะอยู่ประจำในที่แห่งนั้นตั้งแต่บวช หรือว่า มาจากที่อนแล้วเลยอยู่ประจำในที่แห่งนั้นจนตลอดอายุ หามีไม่ พระสงฆ์ยังคงถือวัตตปฏิบัติอย่างในครั้งพุทธกาล คือ เที่ยวจาริก