หน้า:รับสั่ง - ดำรง - ๒๔๙๓.pdf/46

หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๔๐

เวียงจัน และให้ถอนหลักเมืองเสีย กิริยาที่ถอนหลักเมืองนั้น เขาจะมีตำหรับตำราถือว่า เลิกเมืองต้องถอนหลังเมืองหรืออย่างไร ไม่พบหลักฐาน มีแต่ในพงศาวดารว่า ทำอย่างนั้น ขันอยู่ หลักเมืองนครราชสีมาเป็นหลักไม้ ไม่มีใครกล้ายก ตั้งแต่เจ้าอนุฯ ถอน ก็เอาหลักเมืองนอนไว้ที่ศาลอย่างนั้น และก็บูชากันทั้งนอน ๆ จนฉันมาเป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ไปตรวจราชการก่อสร้างทางรถไฟสายนครราชสีมา ไปพบเข้าเห็นนอนอยู่ จึงให้ทำพิธียกขึ้นอย่างเดิม หลักเมืองนครราชสีมาตั้งมาณบัดนี้

เมื่อพระพุทธยอดฟ้าฯ ข้ามฟากมาจากธนบุรี สิ่งแรกที่กระทำ คือ ตั้งหลักเมือง คิดดูด้วยปัญญาก็เห็นเป็นการสมควร เป็นยุตติได้แน่นอนว่า จะตั้งเมืองที่ตรงนี้ ถ้าไม่มีอะไรเป็นเครื่องหมาย ความไม่แน่ก็คงมี อาจเปลี่ยนแปลงและโยกย้ายได้ ที่ปักไปแล้วคนเป็นใจด้วยทุกคน อนึ่ง ควรสังเกตไว้ด้วยว่า การตั้งเมืองใหญ่มีของสองอย่างกำกับกัน คือ หลักเมือง และพระบรมธาตุ

พระสยามเทวาธิราช
พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง ฯลฯ

ปัญหา พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง เจ้าเจตคุปต์ และพระสยามเทวาธิราช มีเรื่องราวอย่างไร

ตอบ พระเสื้อเมือง ทรงเมือง และเจ้าเจตคุปต์นั้นยังไม่พบในตำรา เข้าใจว่า เป็นเทวดารักษาราชธานี เจตคุปต์นั้นว่า เป็นชื่อสันสกฤต ดูเหมือนจะเป็นสมุหบัญชีของพระยายม มูลเดิมจะมาแต่เทพเจ้าองค์ใด