หน้า:เทศาภิบาล - ดำรง - ๒๔๙๘.pdf/63

หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร
๕๘

เพื่อให้ราชการดำเนินโดยสะดวกและรวดเร็วขึ้นกว่าแต่ก่อน ดังปรากฏในพระราชดำรัสทรงแถลงพระบรมราชาธิบายแก้ไขการปกครองแผ่นดินเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๕ โดยพิสดาร จึงขออัญเชิญพระราชกระแสนั้นบางตอนมาไว้ ณ ที่นี้ด้วย ตอนที่ว่าด้วยหน้าที่ของอัครมหาเสนาบดีทั้งสอง คือ สมุหพระกลาโหม และสมุหนายกนั้น “ถ้าจะเทียบกับตำแหน่งเสนาบดีในประเทศทั้งปวงที่มีอยู่ ก็จะต้องนับว่า เป็นเสนาบดีว่าการเมืองด้วย ว่าการยุติธรรมด้วย ว่าการทหารด้วย ว่าการคลังด้วย รวมกันในคนเดียวเหมือนกันทั้ง ๒ ตำแหน่ง เป็นเสนาบดีถึง ๔–๕ ตำแหน่งดังนี้ การจึงได้สับสนรุงรังไม่ใคร่จะตลอดไปได้ ส่วนเสนาบดีอีก ๔ ตำแหน่งซึ่งเรียกว่า จตุสดมภ์นั้น พระคลังกรมท่า ตำแหน่งเดิมซึ่งเรียกว่า พระคลัง นี้ เจ้าพระยาพระคลังต้องเป็นเสนาบดีว่าการเมือง ว่าการยุติธรรม ว่าการทหาร ว่าการคลัง ว่าการกรมท่า มีการล้นตำแหน่งขึ้นไปมากกว่าตำแหน่งสมุหนายก สมุหพระกลาโหม อีก ฯลฯ”

พระราชกระแสอีกตอนหนึ่งว่า “เสนาบดีใน ๖ ตำแหน่งนี้ เมื่อตกมาถึงภายหลังตามการเปลี่ยนแปลงโดยลำดับ บางกรมก็มีการเหลือล้น