แล้ว ชื่อว่า หาอันตรายมิได้โดยแน่แท้ ขอผู้มีปัญญาอันศุขุมจงตริตรอง ก็คงไม่มีความสอดแคล้วได้เลย โคลงพระราชนิพนธบทนี้ก็ทรงยกความรู้เปนปถม สุจริตเปนเครื่องป้องกันภัย ปัญญาเปนเครื่องเกื้อกูลราชการแลตน สติเปนเครื่องชักนำให้เดินทางดี เพราะฉนั้น ความรู้เปนเบื้องต้น เปนสำคัญ ถ้าไม่มีความรู้ ถึงจะซื่อ ก็ไม่สามาททำให้การเปนไปตลอดได้ มีปัญญา ไม่มีความรู้ ก็ไม่ทำอะไรได้อีก เพราะฉนั้น ความรู้จะมาแต่ไหน คงมาแต่การอ่านการฟังที่เนื่องมาแต่หนังสือ ผู้อ่านหนังสือนั้นหาโทษมิใคร่ได้ ถึงจะอ่านหนังสืออันใด ๆ ที่ไม่มีประโยชน์ ก็คงได้ประโยชน์อย่างหนึ่ง คือ ให้อ่านหนังสือคล่องขึ้น เหมือนหนึ่งหนังสือพิมพ์จดหมายเหตุต่าง ๆ เปนต้น ถ้าจะว่าโดยจริง เปนของมีประโยชน์มากกว่ามีโทษ แต่อย่างไรก็ไม่สามาทจะว่าให้แน่ได้ว่า เหตุใดหนังสือพิมพ์ในเมืองเราจึ่งไม่เจริญได้เลย มีขึ้นแล้วก็สูญหายไปเสีย ไม่ยืดยาวโดยแทบทุกเรื่อง ถึงราชกิจจานุเบกษานี้เองก็ดี ก็ยังเปนผลุบโผล่อยู่นั้นอีก เปนแต่ความวินิจฉัยของเราเองเหนว่า คนรู้หนังสือชอบหนังสือจะยังน้อยอยู่ การจึ่งไม่เจริญได้ ถ้าหนังสือใดกล่าวคำเสียดแทงพ้อพาท ก็ขายได้มาก เมื่อพูดมากก็เปนการแสลงแก่คนบางจำพวก ครั้นเจ้าของหนังสือพูดแต่การที่เปนวิชาต่าง ๆ มิได้เสียดแทงผู้ใด ผู้ซื้อก็น้อยลง จนสิ้นสนุกนิ์ สิ้นกำลังของผู้แต่ง ต้องเลิกหนังสือนั้นไปเอง เพราะคนที่ชอบในการสนุกนิ์เท่านั้นจะมีมากอยู่ ผู้ที่จะอ่านฟังเล่าเรียนยังไม่สู้มากฤๅอย่างไร จึ่งเปนการเสื่อมคลายไป แต่ความเหนของเราเองเหนว่า ผู้อ่านหนังสือต่าง ๆ ถึงเปนหนังสือพิมพ์ที่กล่าวถ้อยคำแรง ๆ ก็ดี ก็ไม่เหนมีความผิดในการอ่านหนังสือเลย คงมีประโยชน์อยู่นั้นเอง ที่ว่านี้ว่าแต่ผู้อ่าน มิได้ว่าถึงผู้แต่งด้วย เพราะฉนั้น เหนว่า การอ่านหนังสือเปนประโยชน์ นำมาซึ่งความรู้โดยแท้ ควรท่านทั้งหลายจะอนุเคราะห์แก่บุตรหลานด้วยการบังคับให้อ่านหนังสือเรียนหนังสือให้ชำนาญ จะได้สืบตระกูลวงษไปเปนชื่อเสียงแก่ท่านต่อไป ถ้าบุตรหลานไม่มีวิชาแล้ว ก็เสื่อมศักดิวาศนา เหมือนโคลงบทหนึ่งขอ⟨ง⟩พระเจ้าบรมวงษเธอ กรมสมเดจพระเดชาดิศร ทรงแต่งไว่ในหนังสือที่ชื่อว่า สุภาสิตคำโคลง บท ๑ มีความว่า
| เยาวรูปเนาหนุ่มเนื้อ | ในวงษ ตระกูลเอย | |
| แม้นปราศวิทยาทรง | เสื่อมเศร้า | |
| ทองกวาวดอกดาดดง | แดงป่า | |
| หอกลิ่นสิ้นรศเร้า | ดั่งนี้ใครชม |
เปนต้น ก็ยกความรู้เปนปถมอีก เมื่อผู้ใดเหนตามดังนี้ ก็จงบำรุงตนแลบุตรหลานให้เปนไปตามที่ดำริห์คิดเหน เพราะไม่ว่าวิชาอันใดคงออกจากหนังสือโดยมาก ยกไว้แต่วิชาบางอย่าง มีการชกต่อยเปนต้น ที่พรรณนามายืดยาวดังนี้ ถ้าไม่เปนที่ต้องใจท่านผู้ใด ขอจงโปรดเว้นความขัดเคือง ด้วยเปนหนังสือฉบับที่สุดในปีกุน นพศกแล้ว จึ่งได้เรียบเรียงเพ้อไป เพราะประสงคจะให้เปนประโยชน์แก่คนที่ยังไม่รู้บ้างเท่านั้น ขอท่านทั้งหลายที่ได้รับหนังสือฉบับนี้จงมีความศุขสำราญ ปราศจากสรรพภยันตรายต่าง ๆ ทุกประการตลอดปีใหม่ ขอจงรับความเคารบนับถือของผู้แต่งหนังสือนี้ในวันปีใหม่ทุกท่านทุกคนเทอญ
