หนังสือเจ้าพระยานิกรบดินทรฯ มายังองค์พระนโรดมพรหมบริรักษา องค์พระหริราชดนัยไกรแก้วฟ้า มหาอุปราช สมเด็จเจ้าฟ้าทะละหะ พระยาพระเขมรเมืองอุดงมีไชย ด้วยพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท กราบบังคมทูลแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวว่า เมื่อพระวัตถาจะกราบถวายบังคมลาออกไป แจ้งว่า องค์สมเด็จพระหริรักษารามมหาอิศราธิบดี เจ้ากรุงกัมพูชา มีความขัดเคืององค์วัตถาอยู่สองข้อ ๆ หนึ่งว่า องค์วัตถาสูบฝิ่น ข้อหนึ่งว่า คบหญิงในพระบรมมหาราชวังมาไว้เป็นภรรยา จนชั้นองค์สมเด็จพระหริรักษารามมหาอิศราธิบดีแต่งพระยาพระเขมรคนใดคนหนึ่งคุมเครื่องราชบรรณาการเข้ามาทูลเกล้าฯ ถวาย ฤๅให้เข้ามาด้วยกิจการสิ่งใด ก็กำชับสั่งไม่ให้ไปมาแวะเยี่ยมเยียน ทั้งเรือก็ห้ามไม่ให้มาจอดที่วัง เมื่อองค์สมเด็จพระหริรักษารามมหาอิศราธิบดีป่วยมาก เอาทรัพย์ออกจำหน่ายทำบุญแลแจกบุตรชายบุตรหญิงขององค์สมเด็จพระหริรักษารามมหาอิศราธิบดี ส่วนแบ่งปันองค์วัตถาก็ไม่มีในบัญชีนั้น ได้ทราบแล้วมีพระบรมราชโองการดำรัสเหนือเกล้าฯ สั่งว่า ความในพระบรมมหาราชวังนั้น เดิมเกิดขึ้นเพราะฟ้อนเป็นข้าสมเด็จพระนางเจ้า[1] ได้ใช้สอยอยู่ในตำหนักแต่เล็ก แล้วให้หัดเป็นละคอน ครั้นสมเด็จพระนางเจ้าสิ้นพระชนม์ ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ชำระไต่ถามละคอนในสมเด็จพระนางเจ้าคนใดสมัครเป็นละคอนหลวงก็ให้เอาตัวมาสมทบไว้เป็นละคอน ๆ คนใดไม่สมัครก็แล้วไป แต่ฟ้อนคนนี้ไม่ยอมรับพระราชทานเงินเบี้ยหวัด สมัครเป็นข้าพระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าโสมวดี อยู่
- ↑ คือ สมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี
