หน้า:ไทยสถาปนากษัตริย์เขมร - สนร - ๒๕๐๕.pdf/36

พระบรมราชปฏิญญา

เรื่อง พระหรราชดนัยไกรแก้วฟ้า

สมเด็จพระปรเมนทรมหามกุฎพระจอมเกล้า เจ้ากรุงสยาม เป็นพระเจ้าแผ่นดินที่ ๔ ในพระบรมราชวงศ์อันนี้ ครอบครองเป็นเจ้าของแดนดินซึ่งเป็นเขตแขวงถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยาทั้งปวง แลเป็นที่พึ่งแก่เมืองประเทศราชต่าง ๆ ที่อยู่ใกล้เคียง คือ เมืองลาว เมืองกัมพูชา แลมลายูประเทศ แลอื่น ๆ ขอประกาศบรมราชปฏิญญาอันนี้มาแก่ชนทั้งปวง ฤๅผู้หนึ่งแลพวกหนึ่ง บรรดาซึ่งจะได้อ่านแลฟังคำประกาศนี้ องค์สมเด็จพระหริรักษรามมหาอิศราชธิบดี เจ้ากรุงกัมพูชา แต่ก่อนปรากฏนามว่า น้กพระองค์ด้วง ต้องได้มีความหม่นหมองกับสมเด็จพระอุทัยราชาธิราช จัน ผู้เป็นสมเด็จพระเรียม แล้วได้เข้าไปพึ่งอยู่ในกรุงเทพฯ นานถึง ๒๙ ปี จนชนมายุใต้ ๔๕ ปี ภายหลังเมื่อผู้ครองแผ่นดินคิดอ่านจะมาครอบงำเอาเมืองเขมรให้เป็นเมืองของญวนเสียให้สิ้น ไม่ให้มีเจ้านายฝ่ายเขมรต่อไป พระยาพระเขมรผู้ใหญ่ผู้น้อยกับราษฎรเป็นอันมากได้ความเดือดร้อน เพราะญวนคิดอ่านดังนี้ ไม่เห็นชอบด้วย จึงไต้พร้อมใจกันมาขออำนาจฝ่ายกรุงเทพฯ เป็นที่พึ่ง แลขอให้ตั้งนักองค์ด้วงออกไปให้เป็นเจ้ากรุงกัมพูชา พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริพร้อมกับความคิดทางเสนาบดีในกรุงเทพฯ มีความเมตตากรุณาแก่พระยาพระเขมรแลราษฎรเป็นอันมาก จึงได้แต่งตั้งให้เจ้าพระยาบดินทร์เดชา ที่สมุหนายกในพระบรมมหาราชวัง เบ็นแม่ทัพคุมกองทัพออกไปป้องกันอำนาจญวนให้ห่างไปเสีย แล้วจึงได้ตั้งนักองค์ด้วงให้เป็นเจ้ากรุงกัมพูชาธิบดี มีนามบัญญัติว่า องค์สมเด็จพระหริรักษรามมหาอิศราธิบดี แลมีสร้อยนามยาวไปกว่านี้ประการใด ๆ นั้น ให้เป็นเจ้าเป็นใหญ่ครอบครองแผ่นดินเขมร