ความปลงใจที่จะดำเนินการเปลี่ยนการปกครองแผ่นดิน หรือกล่าวอย่างที่สามัญชนเข้าใจกันก็คือการคิดกบฏต่อพระราชานั้น นับว่าเป็นความปลงใจที่ประกอบด้วยความเสียสละอันใหญ่หลวง เพราะว่าถ้าฉวยพลาดพลั้งลงไปอย่างใดเป็นเหตุให้แผนการไม่สำเร็จลุล่วงไปแล้ว บรรดาผู้คิดการเช่นนั้นก็อาจต้องเสียชีวิตหรือถูกจำคุกตลอดชีวิตก็ได้ ดังที่ได้ปรากฏตัวอย่างการกระทำของคณะ ร.ศ. 130 มาแล้ว โดยที่มีตัวอย่างอยู่เช่นนี้ คณะราษฎรในการคิดเปลี่ยนการปกครองแผ่นดินเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน จึงได้ปลงใจไปในทางสละชีวิตเป็นส่วนมาก
ความปลงใจเช่นนี้ พระยาพหลฯ กล่าวว่า มิใช่เป็นของที่กระทำได้ง่าย ๆ เลย ว่าที่แท้เป็นกิจอันยากยิ่งที่สุดที่มนุษย์จะพึงกระทำให้ชั่วชีวิตของคนหนึ่ง ๆ
“ทั้งที่ได้ตกลงปลงใจไว้แล้ว ในบางครั้งบางคราวก็ยังมีใจวอกแวกหวลอาลัยในชีวิตอยู่เหมือนกัน” พระยาพหลฯ กล่าวด้วยความจริงใจ “เพราะว่าผมก็ยังเป็นมนุษย์ปุถุชนอยู่ ในบางขณะก็อดระลึกเป็นห่วงถึงครอบครัวที่อยู่ภายหลังไม่ได้ อย่างไรก็ดี
