เบื้องหลังการปฏิวัติ 2475
กุหลาบ สายประดิษฐ์ เป็นชาวกรุงเทพโดยกำเนิด จบการศึกษาชั้นมัธยมบริบูรณ์จาก ร.ร. มัธยมเทพศิรินทร์ ทำหนังสือมาตั้งแต่สมัยเรียนอยู่มัธยมเรื่อยมา โดยออกหนังสือในชั้นเรียนชื่อ ดรุณสาร และศรีเทพ เป็นบรรณาธิการหนังสือพิมพ์หลายฉบับ เช่น สุภาพบุรุษ ประชามิตร บางกอกการเมือง ศรีกรุง ประชาชาติ ไทยใหญ่ ได้เข้าเรียนต่อที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมืองจนได้ปริญญา ปี 2479 ไปดูกิจการหนังสือพิมพ์ที่ญี่ปุ่น ปี 2490 ไปเรียนต่อที่ออสเตรเลียในฐานะนักศึกษาวิชาการเมือง ถูกจับในข้อหาขบถภายในและภายนอกราชอาณาจักร หรือ “ขบถสันติภาพ” เมื่อ 10 พ.ย. 2495 ถูกคุมขังอยู่ 4 ปีเศษจึงถูกปล่อยตัวออกมาเมื่อ 21 ก.พ. 2500 และในปลายปี 2500 นั่นเอง ก็ได้รับเชิญให้ไปร่วมงานฉลองครบรอบ 40 ปีแห่งการปฏิวัติที่สหภาพโซเวียต ปี 2501 ได้รับเชิญจากสถาบันวัฒนธรรมสาธารณรัฐประชา-ชนจีนให้ไปเยือนจีนในฐานะทูตทางวัฒนธรรม ขณะที่เป็นแขกของรัฐบาลสาธารณรัฐประชาชนจีนอยู่นั้น ที่กรุงเทพ จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้ทำรัฐประหารยึดอำนาจ กวาดล้างจับกุมนักหนังสือพิมพ์ นักการเมือง ประชาชน ในข้อหามีการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์ขนานใหญ่ กุหลาบจึงได้ขอลี้ภัยทางการเมืองอยู่ในสาธารณรัฐประชาชนจีน และพำนักอยู่ที่นั่นจนถึงแก่กรรมเมื่อเช้าวันอาทิตย์ที่ 16 มิ.ย. 17 ณ โรงพยาบาลปักกิ่ง รัฐบาลสาธารณรัฐประชาชนจีนได้จัดให้มีพิธีไว้อาลัยเป็นเกียรติแก่กุหลาบ สายประดิษฐ์ ณ สุสานปาเปาซานเมื่อวันที่ 22 มิ.ย. ปีเดียวกัน ทั้งนี้ นายปรีดี พนมยงค์ ได้ส่งหรีดไว้อาลัยไปร่วมงานด้วย งานเขียนของกุหลาบมีอยู่มากมาย อาทิเช่น “มนุษยภาพ” (2472) “สงครามชีวิต” (2475) “ข้างหลังภาพ” (2480) “เบื้องหลังการปฏิวัติ 2475” (2484) “ความหมายของประชาธิปไตย” (2487) “ปรัชญาลัทธิมารกซิสม์” (2493) “จนกว่าเราจะพบกันอีก” (2493) “คำขานรับ” (2493) “ในยามถูกเนรเทศ” ของเชกอฟ (2493) “เขาถูกบังคับให้เป็นขุนโจร” (2495) “แม่” ของกอร์กี (2495) “ขอแรงหน่อยเถอะ” (2496) “แลไปข้างหน้า” (2495–2498) ฯลฯ
